Ο Νίκος Καρατζάς στον Δανίκα: Γιατί ο Μίκης έδωσε την άδεια να συλλάβουν τη Μαργαρίτα και να την πάνε στο ψυχιατρείο

Ο επικεφαλής των εκδόσεων Ιανός μιλά στο protothema.gr  εν όψει της έκδοσης του βιβλίου της Μαργαρίτας Θεοδωράκη

Μία από τις πιο καυτές και πολυσυζητημένες στιγμές της πρόσφατης επικαιρότητας προέκυψε όταν η Μαργαρίτα Θεοδωράκη, το πρώτο παιδί του Μίκη, είχε εκπέμψει SOS τρομερής οικονομικής δυσκολίας. Η πρώτη αντίδραση ήταν «μα είναι δυνατόν να συμβαίνει κάτι τέτοιο στο παιδί της οικογένειας ενός πασίγνωστου μουσικοσυνθέτη, που τα έργα του έχουν ταξιδέψει και τραγουδηθεί σε κάθε γωνιά της Γης;». Κάτι συμβαίνει.

Και εκεί που η δημόσια κουβέντα είχε ανάψει φωτιές, καταφτάνει δεύτερη είδηση. Οτι η Μαργαρίτα έχει γράψει βιβλίο. Οτι το βιβλίο είναι αυτοβιογραφικό. Και ότι όλες οι σελίδες του είναι κατειλημμένες από αναμνήσεις με τον πατέρα της τον Μίκη. Περιστατικά από την εξορία στη Ζάτουνα, αλλά και από την απόπειρα που είχε κάνει πριν από εφτά χρόνια στη Σπάρτη, με αποτέλεσμα να καταλήξει έγκλειστη σε «ψυχιατρείο-κολαστήριο της Τρίπολης», όπως η ίδια γράφει.

Βέβαια το πιο αρμόδιο πρόσωπο να μιλήσει γι’ αυτό το συγγραφικό οδοιπορικό είναι η ίδια η Μαργαρίτα. Ομως επίσης αρμόδιο πρόσωπο είναι και ο εκδότης του ίδιου βιβλίου. Ο Νίκος Καρατζάς των βιβλιοπωλείων και των εκδόσεων Ιανός. Ο άνθρωπος που πρώτος απ’ όλους διάβασε τα χειρόγραφα και γνωρίζει το περιεχόμενο κάθε σελίδας αυτής της περιπετειώδους βιογραφίας. Ο Νίκος Καρατζάς όχι μόνο με την ιδιότητα του εκδότη, αλλά και με την άλλη, του στενού φίλου της οικογένειας του Μίκη Θεοδωράκη.

Επομένως, μέχρι να ξεφυλλίσουμε και να διαβάσουμε όλα αυτά τα περιστατικά, όπως τα είδε και τα βίωσε η κόρη ενός τόσο διάσημου συνθέτη, ευκαιρία να πάρουμε μια πρώτη γεύση από τον ίδιο τον εκδότη Νίκο Καρατζά.

Τον συνάντησα έξω από το βιβλιοπωλείο επί της οδού Σταδίου. Και οπλισμένος με ακόρεστη περιέργεια, προσπάθησα να τον «εκμαυλίσω».

-Να τα πάρουμε από την αρχή. Πώς βρέθηκες με την οικογένεια του Μίκη; «Μα είναι απλό, αφού εδώ και χρόνια είμαι ο βασικός εκδότης των βιβλίων του Μίκη».

-Βιβλίων; Πολλών βιβλίων; «Ο Μίκης είναι πολυγραφότατος. Ανάμεσα στα άλλα ο Ιανός έχει εκδώσει τους τίτλους “Μονόλογοι στο λυκαυγές”, “Διάλογοι στο λυκόφως”, “Πού να βρω την ψυχή μου”, όπου περιέχονται όλα τα κείμενά του για τον πολιτισμό, την τέχνη και την πολιτική. Επίσης, τα ποιήματά του. Και αυτά που έχει μελοποιήσει, αλλά και τα άλλα που δεν έχουν μεταφερθεί στη μουσική».

-Επομένως, γνωρίζεις και την οικογένειά του. «Από τα μέσα της δεκαετίας του ’90. Θυμάμαι στις πολλές επισκέψεις που έκανα με διάφορες αφορμές στο σαλόνι του Μίκη, απέναντι από την Ακρόπολη, να μου αφηγείται συναρπαστικές ιστορίες της πολυτάραχης ζωής του από την Κατοχή, τον Εμφύλιο, τις εξορίες, τα ταξίδια του».

-Ολοι όσοι τον γνώρισαν λένε γι’ αυτόν πως σε καθηλώνει, σε μαγεύει... «Ετσι ακριβώς. Το πήρες από το στόμα μου. Τον άκουγα μαγεμένος και ευτυχής που τον συνάντησα και που από το στόμα του άκουσα την συναρπαστική ιστορία του. Κρατάω σαν πολύτιμο φυλαχτό αυτές τις συγκινητικές στιγμές που έζησα μαζί του».

-Και η πρώτη γνωριμία; «Οταν άρχισε να εκδίδει τους “Δρόμους του Αρχάγγελου”, εκείνη την αναπτυγμένη βιογραφία του, τον πρώτο τόμο, από τις εκδόσεις Κέδρος. Οταν την παρουσίασε στο πατάρι του “Ιανού” της Θεσσαλονίκης».

Η ΠΡΩΤΗ ΓΝΩΡΙΜΙΑ

Παρεμπιπτόντως, έτσι για την ιστορία, ο «Ιανός» ως βιβλιοπωλείο και αργότερα ως εκδοτικός οίκος, ιδρύθηκε το 1984 στη Θεσσαλονίκη και ύστερα από χρόνια, κάπου το 2005, άνοιξε και δεύτερο, πασίγνωστο και φιλόξενο στέκι στην Αθήνα.

-Πρώτα λοιπόν στη Θεσσαλονίκη... «Εκεί η πρώτη γνωριμία με τον Μίκη και τη Μυρτώ. Μετά η σχέση συνεχίστηκε στην Αθήνα. Πρέπει επίσης να σου πω ότι το μεγαλύτερο δημιουργικό κομμάτι του Μίκη, που αποτελείται από συμφωνική μουσική και όπερες, είναι άγνωστο στο ευρύτερο κοινό. Αλλωστε ο Μίκης άρχισε τη μουσική του πορεία ως συνθέτης συμφωνικών έργων».

-Καλά, ως καλλιτέχνης είναι ογκόλιθος. Ολοι υποκλίνονται στο έργο του. Ομως από κοντά, ο χαρακτήρας του, ο άνθρωπος Μίκης; «Χωρίς υπερβολή, μέγιστος των Ανθρώπων και των Ελλήνων. Οποιος τον πλησίασε και τον προσέγγισε έπεσε πάνω σ’ ένα μεγάλο παιδί. Ενα παιδί που διαρκώς μένει έκπληκτο με όσα συμβαίνουν γύρω του. Ενας καλλιτέχνης, παγκόσμιας εμβέλειας που εκπέμπει φως και γοητεία. Αυτό το βιώνουν όλοι όσοι ζουν δίπλα του. Με το δικό του φως τούς τροφοδοτεί ασταμάτητα».

-Τώρα τελευταία που είναι κλινήρης τον έχεις δει; «Το αποφεύγω για αυτονόητους λόγους. Από την εποχή της καραντίνας δεν πήγα να τον δω. Πρέπει να τον προφυλάξουμε τόσο από τα μικρόβια όσο και από τις μικρότητες. Το υπογραμμίζω αυτό».

-Ποιες μικρότητες; «Διάφορες μικροψυχίες που ακούγονται και συμβαίνουν γύρω του. Και επ’ ουδενί δεν πρέπει να τις μεταφέρουμε στον Μίκη. Ούτε τα μικρόβια ούτε τις μικρότητες».

-Ούτε τη Μυρτώ βλέπεις; Οπως ακούω είναι κι αυτή κλινήρης και μάλιστα μένει σε άλλο διαμέρισμα στο ίδιο οίκημα. «Η αλήθεια είναι ότι τα τελευταία 15 χρόνια, όταν πηγαίνω στον Μίκη δεν έτυχε να τη συναντήσω».

ΕΓΚΛΕΙΣΜΟΣ ΓΙΑ 24 ΩΡΕΣ

-Προφανώς επειδή είναι άρρωστη. Και η Μαργαρίτα; «Η Μαργαρίτα είναι έναν χρόνο μεγαλύτερη από τον Γιώργο τον αδερφό της. Μένει σε άλλο σπίτι, εκεί κοντά. Ο Γιώργος μένει στο ίδιο σπίτι με τον Μίκη, αλλά σε άλλο όροφο. Πολύ απόμακρο πλάσμα».

-Το θέμα της επικαιρότητας είναι το βιβλίο της Μαργαρίτας που πρόκειται να κυκλοφορήσει ο Ιανός. «Ο τίτλος είναι “Οι αναμνήσεις ενός κοριτσιού”. Ο τίτλος τα λέει όλα. Οι σελίδες είναι γεμάτες από τον πατέρα της. Σε έναν μεγάλο κύκλο ζωής. Από την παιδική της ηλικία μέχρι την πρόσφατη ζωή της. Ενα βιβλίο γεμάτο αγάπη, συγκινητικές αλλά και συγκλονιστικές στιγμές με την οικογένειά της και τον Μίκη».

-Οπως; «Ας πούμε, η ζωή τους στο σπίτι στη Νέα Σμύρνη. Περιστατικά από την εξορία στη Ζάτουνα. Οπως και σκηνές αγωνίας μη συλλάβουν τον μπαμπά της».

-Επομένως, η Μαργαρίτα είχε πάει στη Ζάτουνα στον τόπο εξορίας του Μίκη. «Φυσικά είχε πάει. Με την οικογένεια. Και μάλιστα ζούσε σαν αγριοκάτσικο. Τριγυρνώντας στα βουνά αλλά και πηγαίνοντας στα σπίτια του χωριού μιλώντας με απλούς ανθρώπους».

-Ακουσα πως μέσα στο βιβλίο περιγράφει το περιστατικό με τον εγκλεισμό της σε κάποιο ψυχιατρείο και μάλιστα με εντολή του Μίκη. «Δυστυχώς είναι και αυτό ένα από τα κεφάλαια του βιβλίου».

-Εξι μήνες έμεινε μέσα; «Οχι, υπερβολές, ούτε έξι μέρες».

-Πώς προέκυψε αυτό; Το λέει η ίδια, το αποκαλύπτει; «Φυσικά το αποκαλύπτει. 

• Το περιστατικό έγινε τότε που με τη Λαϊκή Ορχήστρα είχαν πάει στο θέατρο της Σπάρτης, το καλοκαίρι του 2013. Εγινε μια συναυλία με την ορχήστρα και μάλλον δεν ήταν εκεί ο Μίκης. Θα σου διαβάσω λοιπόν όπως ακριβώς η ίδια τα γράφει: “Απόπειρα αυτοκτονίας στη Σπάρτη και κατόπιν η απαγωγή μου στο ξενοδοχείο από αστυνομικούς, οι οποίοι με έχωσαν στο ψυχιατρείο-κολαστήριο της Τρίπολης ευτυχώς μόνο για 24 ώρες”».

-Επομένως, δεν ήταν έξι μήνες, ούτε έξι ημέρες, μόνο 24 ώρες. Ενα εικοσιτετράωρο στην κόλαση. Δεν είναι και λίγο. Για να γίνει ο εγκλεισμός πρέπει οι Αρχές να πήραν άδεια από τον πατέρα. «Βεβαίως, αφού μάλιστα προηγήθηκε η σύλληψη».

ΚΟΡΟΪΔΕΥΕ ΜΕ ΜΑΝΟ ΤΟΥΣ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΕΣ

-Λέει γιατί έκανε την απόπειρα; «Οχι, δεν είναι σαφές. Αυτό διαχέεται συνεχώς μέσα στο αφήγημα, αλλά δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη αιτία».

-Προφανώς, λέω τώρα εγώ, ο Μίκης απών, όπως συμβαίνει με τους περισσότερους διάσημους καλλιτέχνες. «Κι όμως, πρέπει να σου πω, διαβάζοντας αυτή τη συγκινητική αυτοβιογραφία, ότι ο Μίκης δεν είναι ένας γονιός τόσο μακρινός και αποξενωμένος. Φυσικά μέσα στην οικογένεια θεωρείται θεός! Αλλά λόγω των περιστάσεων δεν μπορούσε να βρίσκεται κοντά στα παιδιά του. Η περιπέτεια του Μίκη διαρκεί πολλές δεκαετίες».

-Εννοείς στη διάρκεια της χουντικής επταετίας. «Και πριν, και μετά, και κατά τη διάρκεια. Εκείνα τα χρόνια είναι τα πιο κρίσιμα για τα παιδιά. Πάνω στην ηλικία της εφηβείας. Μόλις αρχίζουν να ενηλικιώνονται. Η Μαργαρίτα, ας πούμε, πάνω στην πτώση της χούντας βρίσκεται στην εφηβεία της. Μια μεγάλη περίοδο της ζωής της θυμάται τον πατέρα της χαμένο σε εξορίες και φυλακές. Μια ζωή να αναζητάει τον πατέρα της. Απίστευτο. Αυτές είναι οι μεγάλες ανοιχτές πληγές που άφησαν όλες αυτές οι ταλαιπωρίες».

-Κι όμως, στη Ζάτουνα βρέθηκαν μαζί. «Ενα από τα πιο συγκινητικά περιστατικά συνέβη στη Ζάτουνα, όταν όλοι μαζί τραγουδάνε μέσα στο σπίτι. Αλλά επειδή τα τραγούδια του ήταν απαγορευμένα και επειδή οι χωροφύλακες είχαν στήσει αυτί, ο Μίκης σκέφτηκε να τα τροποποιήσει και να μπλοφάρει. Ετσι στο ρεφρέν κάθε τραγουδιού χρησιμοποιεί νότες από τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι. Και έτσι οι χωροφύλακες νόμιζαν πως άκουγαν τον Μίκη να τραγουδάει Μάνο! Καλό;».

-Εξαιρετικό. Τόσο «μορφωμένα» και ενημερωμένα τα όργανα της τάξεως. «Η απουσία του Μίκη συνεχίζεται και όταν δίνει μεγάλους κύκλους συναυλιών σε κάθε γωνιά της Γης. Αλλά τότε πια τα παιδιά είναι μεγάλα και πολλές φορές τον συνοδεύουν στις περιοδείες του. Πάντως επιμένω. Θα το αντιληφθεί κάθε αναγνώστης όταν διαβάσει αυτό το οδοιπορικό μιας ταραγμένης ζωής. Το βιβλίο είναι φόρος τιμής στον πατέρα - όχι στον καλλιτέχνη».

Ο ΑΛ ΜΠΑΝΟ ΦΥΓΑΔΕΥΕΙ ΤΟ «ΓΕΛΑΣΤΟ ΠΑΙΔΙ»

-Φαντάζομαι, θα αναφέρεται και στη φυγάδευση πολλών τραγουδιών του στο εξωτερικό. «Ενα από τα πιο ενδιαφέροντα κεφάλαια είναι εκείνο που αναφέρεται στον Αλ Μπάνο, όταν τον επισκέφτηκε για να τον γνωρίσει σε κατ’ οίκον περιορισμό στο Βραχάτι. Επειδή είναι γνωστός και ξένος, καταφέρνει να σπάσει τον αστυνομικό κλοιό, εκείνοι τελικά του επιτρέπουν να μπει μέσα, κι έτσι ο Μίκης εκεί του μαθαίνει ένα τραγούδι: “Το γελαστό παιδί”. Στη συνέχεια του δίνει προς φυγάδευση τις παρτιτούρες και έτσι μετά γίνεται πολύ μεγάλη επιτυχία».

-Αναμνήσεις και περιστατικά με τον αδερφό της τον Γιώργο; «Βεβαίως πάντα αναφέρεται σε αυτόν με αγάπη. Αλλά το βιβλίο είναι εστιασμένο στον Μίκη. Η Μαργαρίτα γράφει στην αρχή κάτι που τα συμπυκνώνει όλα: “Πότε θα πάψω να είμαι στην αληθινή ζωή μου η ηρωίδα ενός αληθινού μυθιστορήματος και θα γίνω η συγγραφέας της ηρωίδας ενός μυθιστορήματος”. Με απλά λόγια, κατάφερε να γράψει αυτό που ονειρεύτηκε».

-Τα άλλα πρόσωπα; Τα συγγενικά, εννοώ... «Είναι πάρα πολύ συνδεμένη με τις γιαγιάδες και τους παππούδες. Και με τη γιαγιά της τη Μαργαρίτα και με την Ασπασία. Αλλωστε το πλήρες όνομά της είναι Μαργαρίτα-Ασπασία. Από το Τσεσμέ η Ασπασία, η μητέρα του Μίκη, και από τη Σμύρνη η γιαγιά Μαργαρίτα. από το σόι της μητέρας της. Γι’ αυτό κουβαλάει την προσφυγική της ταυτότητα ως πολύτιμη μνήμη από μια πολύτιμη καταγωγή. Με την ίδια τρυφερότητα αναφέρεται στις θείες και στις φίλες της».

ΤΑ ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΣΥΛΒΑΣ ΑΚΡΙΤΑ

-Και η πολιτική. «Πολύ λίγα πράγματα και πολύ μακρινά».

-Τα έχει σιχαθεί; «Δεν τα θεωρεί μέρος της περιπέτειάς της. Είναι μακρινά, περνάνε. Τα πιο κοντινά πρόσωπα στο βιβλίο έξω από την οικογένεια είναι δύο: η Σύλβα και η Ελενα Ακρίτα».

-Η Ελενα ήταν φίλη της; «Οχι, δεν μοιάζει να είναι φίλες. Μέσω του Μίκη γνωρίστηκαν. Ο Μίκης ήταν ιδρυτής του Πατριωτικού Μετώπου (ΠΑΜ) και η Σύλβα ανήκε στην ίδια οργάνωση. Η Σύλβα τον έκρυψε στο σπίτι της. Γι’ αυτό τη συνέλαβαν, τη φυλάκισαν και τη βασάνισαν. Επειδή έκρυψε τον Μίκη».

-Τον Μίκη τον πιάσανε στο σπίτι της Σύλβας Ακρίτα, αφού προηγουμένως κάποιοι τον πρόδωσαν. Τους ονομάζει; «Οχι, δεν το λέει η Μαργαρίτα. Ο Μίκης, όπως γνωρίζεις, μιλούσε αργότερα τόσο τρυφερά ακόμα και για τους δεσμώτες του. Ενα απίστευτο και ξεκαρδιστικό περιστατικό το αναφέρει και το ενσωματώνει σε μικρό κεφάλαιο η Μαργαρίτα. Συνέβη όταν τον κάλεσε να τον τιμήσει η Ελληνική Αστυνομία στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στις 20 Οκτωβρίου του 2005. Να σου το διαβάσω;».

«ΧΑΡΙΝ ΤΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ ΣΤΕΓΗ ΚΑΙ ΤΡΟΦΗ»

-Φυσικά, είμαι όλος αυτιά. «Είπε λοιπόν. Φαντάσου την εικόνα με τόσους αστυνομικούς και αξιωματούχους κάτω στο ακροατήριο: “Εδώ πρέπει να υπενθυμίσω τους στενούς μου δεσμούς με την Ελληνική Αστυνομία και τη Χωροφυλακή, καθώς και την αγαστή συνεργασία μας που κράτησε 27 ολόκληρα χρόνια. Δηλαδή, από το 1943 που φιλοξενήθηκα στις σουίτες της Χωροφυλακής Τριπόλεως, έως τα 1970, όταν από τη φιλοξενία της ορεινής Ζάτουνας πέρασα στις ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις Ωρωπού. Λίγο πιο πριν στα 1967 είχα το προνόμιο να φιλοξενηθώ στα υπέροχα διαμερίσματα της Γενικής Ασφάλειας Αθηνών, όπου πέραν της δωρεάν διατροφής και διανυκτέρευσης, έτυχα ειδικών περιποιήσεων με μασάζ από μασέρ ειδικευμένους σε ανώτατες σχολές των ΗΠΑ. Ετσι μπορώ να πω ότι στα 27 χρόνια που κράτησε η αγαστή συνεργασία μας, το ένα τρίτο το έζησα δωρεάν χάριν στην Ελληνική Αστυνομία. Δηλαδή δωρεάν στέγη, τροφή και πουρμπουάρ».

-Είδες η καλλιτεχνική του ευστροφία; Ταυτόχρονα σαρκάζει, ειρωνεύεται, αλλά και καταφέρνει να αποστασιοποιείται από εκείνες τις τραγικές καταστάσεις. «Οπως επίσης αναφέρει συναντήσεις με τον Λαδά, τον βασανιστή του. Οταν πάει μια φορά ο Λαδάς να τον δει, του επιτίθεται ένα σκυλί του Μίκη. Τότε ο τζάμπα παλικαράς Λαδάς βγάζει το περίστροφο να το εκτελέσει. Τέτοια πράγματα από τους τάχα μου λεβέντες της χούντας. Με το περίστροφο να εκτελέσουν αθώα και ανυπεράσπιστα πλάσματα».

Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΣΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ

-Αναφέρεται στη σχέση του Μίκη με την τότε Σοβιετική Ενωση; «Ναι, έχει ένα πολύ αποκαλυπτικό περιστατικό. Τον καλούν στην ΕΣΣΔ το 1970. Ο Μίκης τότε είχε φυγαδευτεί στη Γαλλία με το αεροπλάνο που του είχε παραχωρήσει ο Σερβάν-Σρεμπέρ. Ο Μίκης δεν γνωρίζει τον λόγο της πρόσκλησης στη Μόσχα. Νομίζει πως τον καλούν να τον τιμήσουν ως επαναστάτη και κομμουνιστή. Αφού λοιπόν τον υποδέχονται εγκάρδια, εκείνον με άλλη συνοδεία και τη Μαργαρίτα με τη Μυρτώ και τον Γιώργο με διαφορετική, του κάνουν πρόταση να γίνει γενικός γραμματέας του κόμματος στη θέση του Κώστα Κολιγιάννη. Ο Μίκης απορρίπτει κάθε τέτοια σκέψη και τότε αμέσως και αιφνιδίως οι κομματικοί οικοδεσπότες τον διώχνουν κακήν κακώς».

-Από το αρχικό κείμενο μέχρι το τυπωμένο υπήρξαν αλλαγές; «Εχουν γίνει πολλές αλλαγές και προσθήκες».

-Εφυγαν κεφάλαια. «Μπήκανε πολλά και βγήκαν λίγα».

-Τι αφαιρέθηκε; «Ασημαντότητες».

-Και τι μπήκε; «Πολλά ποιήματα της Μαργαρίτας, όλα άγνωστα».

-Πες έναν στίχο. «Περιμένω με αγωνία πότε θα έρθεις Ελένη / Ελένη φίλη μου αγαπημένη / Ομορφη καλλίγραμμη φίλη μου».

ΤΑ ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΔΙΣΕΓΓΟΝΑ

-Η Μαργαρίτα, εξ όσων γνωρίζω, είχε αναλάβει τη διαχείριση των συναυλιών του Μίκη. «Είναι η διευθύντρια της Λαϊκής Ορχήστρας “Μίκης Θεοδωράκης” πάνω από 20 χρόνια».

-Αναφέρει ονόματα και περιστατικά ερμηνευτών όπως Μαρία Φαραντούρη, Αντώνης Καλογιάννης, Γιώργος Νταλάρας; «Μόνο παρεμπιπτόντως τους αναφέρει, σε παρέες, όπως επίσης ονόματα ηθοποιών. Περισσότερο εξαντλητικά αναφέρεται στους ισχυρούς δεσμούς της με πρόσωπα αγαπημένα όπως ήταν ο Νότης Περγιάλης. Ολα τα περιστατικά περιστρέφονται γύρω από τον Μίκη και την οικογένειά της. Ενα βιβλίο φόρος τιμής στον πατέρα της».

-Για τους έρωτές της; «Καθόλου. Μόνο για τους τέσσερις γιους της. Αλλά και αυτοί στην αφήγηση καταλαμβάνουν μικρό χώρο. Τα παιδιά της έχουν το μπόι του Μίκη. Ενας μάλιστα φέρει και το όνομα του παππού του. Μάλλον ο Μίκης έχει και δισεγγονή. Δεν ξέρω αν ήταν παντρεμένη με τον πατέρα των παιδιών της. Το επιμύθιο είναι ότι όλοι με τον Μίκη ασχολούνται. Η Μαργαρίτα, όπως όλοι της οικογένειας, διαρκώς στη σκιά του Μίκη είναι».

Ο COVID ΚΑΙ ΟΙ ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΩΝ

-Και κάτι τελευταίο, πώς πάνε οι πωλήσεις του βιβλίου; «Περίφημα, καλύτερα από ποτέ».

-Θα τρελαθώ! Δηλαδή; «Ενα στοιχείο θα σου πω. Πρέπει ημερησίως να διεκπεραιώνουμε 1.300-1.700 παραγγελίες».

-Απίστευτο. Και σε σύγκριση με παλαιότερες περιόδους, τότε, την εποχή της κανονικότητας; «Τρεισήμισι φορές πάνω».

-Αυτό συμβαίνει με όλα τα βιβλιοπωλεία; «Δεν ξέρω. Αλλά προφανώς θα συμβαίνει, φυσικά, σε εκείνα που διαθέτουν ηλεκτρονικά καταστήματα».

-Επομένως, η πανδημία έκανε ένα καλό. Ο Ελληνας διαβάζει περισσότερο. Ας ελπίσουμε πως θα γίνει σοφότερος!

ΕΠΙΛΟΓΟΣ: ΙΝΓΚΜΑΡ ΜΠΕΡΓΚΜΑΝ

Τελειώνοντας, μερικές σκέψεις μου ήρθαν αυθόρμητα στο μυαλό. Οταν, όπως ο Μίκης, είσαι τόσο μεγάλος, λατρεμένος, επιβεβαιωμένος, αναγνωρισμένος, βραβευμένος, στρατευμένος, αλλά και ελεύθερος, αδέσμευτος και σε όλο τον κόσμο καταξιωμένος, ε τότε η πορεία είναι προδιαγεγραμμένη. Οπως όλων των τιτάνων Τέχνης και Γραμμάτων. Το παράδειγμα, ας πούμε, του Σουηδού ημίθεου Ινγκμαρ Μπέργκμαν τα λέει όλα. Οπως και ο ίδιος σε μια εκ βαθέων εξομολόγησή του, παρέα με τον Ερλαντ Γιόσεφσον, από τους πιο πιστούς και στενούς πρωταγωνιστές των ταινιών του, είχε αποκαλύψει μερικές ανατριχιαστικές λεπτομέρειες της ιδιωτικής του ζωής. Οτι όχι μόνο είχε κοιμηθεί με κάθε θηλυκό θεάτρου και κινηματογράφου. Οτι όχι μόνο δεν θυμόταν ακριβώς τους γάμους και τα διαζύγιά του, αλλά, το χειρότερο, ότι είχε εντελώς αδιαφορήσει για τα παιδιά του. Ενας θεός γνωρίζει πόσα νόμιμα και πόσα «παράνομα» τέκνα είχε σκορπίσει.

Ο Γούντι Αλεν το θέτει ως εξής: ποιον από τους δύο αγαπάς, τον καλλιτέχνη ή τον άνθρωπο; Πάντως εμείς, τα εκατομμύρια του πλανήτη, υποκλινόμαστε στον μέγιστο καλλιτέχνη και αγωνιστή Μίκη Θεοδωράκη!