Η κηδεία της Ελένης Σαμίου Καζαντζάκη 21-2-2004 (vid)

Ελένη Σαμίου Καζαντζάκη 21-2-2004 έκλεισε ένας κύκλος  

Σε ηλικία 101 ετών πέθανε στο Νοσοκομείο Ερρίκος Ντυνάν, η Ελένη Καζαντζάκη H τελευταία σύντροφος του Νίκου Καζαντζάκη, νοσηλευόταν αρνούμενη να δεχθεί τροφή. Ως αιτία θανάτου αναφέρθηκε η καρδιοαναπνευστική ανακοπή.

H Ελένη παντρεύτηκε τον Νίκο Καζαντζάκη το 1945. Είχαν συνδεθεί όμως ήδη από το 1924, όταν εκείνη ήταν 21  και ο Νίκος Καζαντζάκης 41 ετών. Από το '46 το ζευγάρι εγκαταστάθηκε στην Αντίμπ. Μετά τον θάνατο του Νίκου Καζαντζάκη το 1957, η Ελένη μετακόμισε στη Γενεύη όπου και έμεινε μέχρι το 1989. Στις 12 Φεβρουαρίου του χρόνου εκείνου έπεσε θύμα σοβαρού τροχαίου και μετακόμισε πλέον στη Βούλα, στο σπίτι τού θετού γιου της (από το 1982) Πάτροκλου Σταύρου.

H Ελένη Καζαντζάκη ήταν συγγραφέας και δημοσιογράφος, άφησε όμως τις προσωπικές της δραστηριότητες για να αφοσιωθεί στην υποστήριξη του έργου του συζύγου της. Σήμερα κυκλοφορούν τα βιβλία της «Νίκος Καζαντζάκης, ο Ασυμβίβαστος», «Κίνα, Μικρή πορεία στη μεγάλη χώρα» και «Μαχάτμα Γκάντι, μια άγια ζωή».

Κληρονόμος της Ελένης Καζαντζάκη είναι ο Πάτροκλος Σταύρου, επί 30 έτη (μέχρι το 1993) υφυπουργός παρά τω Προέδρω της Δημοκρατίας της Κύπρου - υπήρξε και συμμαθητής του σημερινού Προέδρου Τάσσου Παπαδόπουλου. H πρώτη τους επαφή έγινε το 1964, όταν η Ελένη Καζαντζάκη ενίσχυσε οικονομικά τα θύματα τουρκικής πολεμικής ενέργειας στην Τηλλυρία. 

 Η Ελένη Ν. Καζαντζάκη στα τέταρτα γενέθλια της βαφτιστικιάς της Νίκης Π. Σταύρου.

H σύντροφος του Νίκου Καζαντζάκη συνδέθηκε με την οικογένεια Σταύρου και μάλιστα στη διάρκεια της τουρκικής εισβολής ήταν στην Κύπρο και έφυγε μόνο κατόπιν αγγλικής παρέμβασης. 

Ο Πάτροκλος Σταύρου εκπροσωπούσε την Ελένη ήδη από το 1971 και είναι ο αποκλειστικός διαχειριστής της πνευματικής περιουσίας του Νίκου Καζαντζάκη (υπολογίζεται ότι διατίθενται ετησίως μόνο στην Ελλάδα 40.000 αντίτυπα έργων του).

Η Ελένη Καζαντζάκη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1903, ενώ έμεινε ορφανή από πατέρα σε πολύ μικρή ηλικία. Ο πατέρας της είχε καταγωγή από την Μικρά Ασία. Ήταν διευθυντικό στέλεχος του υπουργείου Γεωργίας και σε αυτόν οφείλεται η δεντροφύτευση του λόφου Αρδηττού, όπου βρίσκεται το Καλλιμάρμαρο.

Συζούσαν για περίπου 20 χρόνια και τον Νοέμβριο του 1945 ενώθηκαν με τα δεσμά του γάμου στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου Καρύτση, στην Αθήνα. Κουμπάρος τους ήταν ο Αγγελος Σικελιανός.

Η Ελένη Ν. Καζαντζάκη με την εικοσάχρονη βαφτιστικιά της Νίκη Π. Σταύρου στο σπίτι τους στη Βούλα. 1992

Το ζευγάρι ζούσε τότε στην Αίγινα ενώ ταξίδευαν συχνά στο εξωτερικό. Από το 1946 ουσιαστικά αυτοεξορίστηκαν και εγκαταστάθηκαν στην πόλη Αντίμπ της νότιας Γαλλίας.

Η Ελένη υπήρξε ένα πολύ σημαντικό κεφάλαιο στην ζωή του Νίκου Καζαντζάκη. Ηταν το πάν. Φίλη, σύζυγος, σύντροφος, γραμματέας.

Μετά τον θάνατο του Νίκου Καζαντζάκη άφησε την πόλη Αντίμπ και εγκαταστάθηκε στην Γενεύη. Το σπίτι της έγινε σημείο συνάντησης για πνευματικούς και λόγιους ανθρώπους, καθώς και εστία αντιδικτατορικής δράσης.

Κατά την διάρκεια της χούντας έδινε διαλέξεις σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες για την δημοκρατία. Για τον λόγο αυτό δεν μπορούσε να έρθει στην Ελλάδα, κατά την διάρκεια της επταετίας.

Ήταν 21 Φεβρουαρίου του 2004, λίγες μέρες πριν στις 18-2-2004 είχε αποβιώσει στο νοσοκομείο που νοσηλεύονταν Ερρίκος Ντυνάν του ερυθρού σταυρού, η τελευταία άμεσα σχετιζόμενη με τον μεγαλύτερο Έλληνα συγγραφέα Νίκο Καζαντζάκη, η δεύτερη σύζυγος του Ελένη Σαμίου.

Η Ελένη Σαμίου ήταν πεζογράφος, συγγραφέας και δημοσιογράφος, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1903, Ήταν παντρεμένη από τις 11 Νοεμβρίου 1945 με τον Έλληνα λογοτέχνη Νίκο Καζαντζάκη και δεν είχαν αποκτήσει κληρονόμους.

Εγώ έμαθα για αυτό το ιστορικό γεγονός, για τον κύκλο που κλείνει, και πήγα να το καταγράψω με την φωτογραφική μου μηχανή, η ψηφιακή τεχνολογία είχε έρθει μόλις δύο χρόνια πριν την Ελλάδα, και εγώ είχα αγοράσει ένα χρόνο πριν την Sony mavica cd 500, κόστισε 990 ευρώ, αυτή η φωτογραφική μηχανή με απελευθέρωσε από το φιλμ, το υψηλό κόστος εκτύπωσης, και την περιορισμένη δυνατότητα φωτογράφισης.

Πήγα πρώτα στην Εκκλησία όπου τελούνταν η εξώδιος ακολουθία, φωτογράφισα δειλά και από μακρυά το γεγονός εντός του μητροπολιτικού ναού του Αγίου Μηνά στο Ηράκλειο, ύστερα αποφάσισα να πάω να δω τι συμβαίνει στο σημείο ταφής της αποθανούσης, και να περιμένω εκεί την πομπή, αφού λόγο του πλήθους θα μου ήταν αδύνατον να φωτογραφίσω την μεταφορά από την εκκλησία στο Μαρτινέγκο.

Όταν έφθασα εκεί εξεπλάγην οφείλω να ομολογήσω, ο εργάτης που έσκαβε τον τάφο, έβγαζε τις τελευταίες παλαμιές χώματος, ενώ αμέσως μετά ξεκίνησε να χτίζει με δεκαριδες μπλόκους τον τάφο, από πάνω του ήταν κάποιοι άλλοι εργάτες και ο τότε διευθυντής τεχνικών υπηρεσιών του Δήμου Ηρακλείου ονόματι Φωσκολάκης, έρχονταν συνέχεια οι πληροφορίες ότι η εξώδιος λειτουργία τελειώνει και ο εργάτης μέσα στον τάφο δούλευε ασταμάτητα, ύστερα από 20 περίπου λεπτά τελείωσε το χτίσιμο του τάφου με το τσιμέντο πάνω στους μπλόκους να είναι απολύτως νωπό, ο εργάτης που μάλλον ήταν Αλβανικής καταγωγής, βγήκε έξω από τον τάφο με αριστοτεχνικό τρόπο για να μην χαλάσει τους μπλόκους, εκείνη την στιγμή κατεύθασε και η πομπή με την νεκρή Ελένη Σαμίου.

 

 Ψιχάλιζε συνέχεια και ο καιρός έδειχνε ότι δεν θα σταματούσε, το φέρετρο κατέβηκε στον τάφο και οι εργάτες τον σφράγισαν με τσιμέντο, παντού γύρο μας υπήρχε λάσπη και θυμάμαι την αγωνία τον υπευθύνων να πάνε όλα καλά, να μην ακουμπήσει κανένας τους μπλόκους του τάφου και να μην γλιστρήσει κανείς στο βρεγμένο χώμα που ήταν φρεσκοσκαμένο γύρο από τον τάφο.

Οι σκηνές που διαδραματίστηκαν λίγο πριν κατεβάσουν την θανούσα στο μνήμα και λίγο μετά ήταν συγκλονιστικές, ο Θετός γιος της Πάτροκλος Σταύρου, οδύρονταν και δεν άφηνε την θετή του μητέρα να την κατεβάσουν, υπερήλικας και εκείνος δύσκολα ισορροπούσε στο σκαμμένο χώμα, αλλά με την βοήθεια του γαμπρού του, όλα πήγαν καλά, ο κόσμος ήταν συγκινημένος ενώ πολλοί ήταν αυτοί που πέταξαν λίγο χώμα πάνω στο φέρετρο, όπως ο φωτογράφος που βλέπω σε όλα τα γεγονότα του Ηρακλείου να πρωταγωνηστεί, του οποίου δεν γνωρίζω το όνομα του.

 Στην συνέχεια φωτογράφισα όσους συνέβαλαν στην κατασκευή του τάφου για να πάνε όλα καλά, ύστερα ο κόσμος έφυγε, στο Μαρτινέγκο έμεινα εγώ, ο Καζαντζάκης, η σύζυγος του και τα στεφάνια της, ο καιρός έδειχνε πως θα κλάψει και έπρεπε να φύγω, κάπου εδώ τελείωσε αυτό το ιστορικό γεγονός του Ηρακλείου, και έκλεισε ένας κύκλος της ιστορίας της πόλης.