Πρωτοχρονιά: Τα πρώτα ημερολόγια και τα πιο περίεργα έθιμα…

Οι πολιτισμοί σε όλον τον κόσμο γιορτάζουν την αρχή κάθε νέου έτους για τουλάχιστον 4 χιλιετίες

Στο πέρας αυτών των χιλιετιών οι εορτασμοί της Πρωτοχρονιάς ανά την υφήλιο ποικίλουν και προκαλούν εντύπωση. Πολλά τα χρόνια … πολλές και διάφορες οι πολιτισμικές επιρροές, με αποτέλεσμα τα έθιμα να αποκτούν αδιαμφισβήτητο ενδιαφέρον.

Εξίσου μεγάλο ενδιαφέρον έχει και η ημερολογιακή γέννηση αυτού που ονομάζουμε ΕΤΟΣ. Πότε – Πώς – Γιατί τέθηκαν χρονικά όρια σε ετήσια βάση με έναρξη την 1η του Γενάρη είναι ωραία ερωτήματα που έρχονται να απαντηθούν την πιο κατάλληλη στιγμή:

Οι πρώτοι ιστορικά εορτασμοί της Πρωτοχρονιάς

Οι πρώτες καταγεγραμμένες εορταστικές εκδηλώσεις προς τιμήν της άφιξης του νέου έτους χρονολογούνται περίπου 4.000 χρόνια πριν, στην αρχαία Βαβυλώνα. Για τους Βαβυλωνίους, η πρώτη νέα σελήνη μετά την εαρινή ισημερία - μια ημέρα, δηλαδή, κάπου στα τέλη Μαρτίου, με ίση ποσότητα ηλιακού φωτός και σκοταδιού - σηματοδότησε την έναρξη ενός νέου έτους.

Γιόρτασαν το γεγονός με ένα τεράστιο θρησκευτικό φεστιβάλ που ονομάστηκε Akitu (λέξη που προήλθε από τη σουμερική λέξη για το ‘κριθάρι’, το οποίο θέριζαν την άνοιξη), στο οποίο συμπεριέλαβαν διαφορετικά τελετουργικά για κάθε μία από τις 11 ημέρες διεξαγωγής του.

Εκτός από το νέο έτος, το Atiku festival γιόρταζε τη μυθική νίκη του Βαβυλώνιου ‘θεού του Ουρανού’ Marduk απέναντι στη μοχθηρή ‘θεά της Θάλασσας’ Tiamat - ιστορία που εξυπηρετούσε και έναν σημαντικό πολιτικό σκοπό: Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ένας νέος βασιλιάς αναλάμβανε καθήκοντα ή η παρουσία του εκάστοτε κυβερνήτη στον θρόνο ανανεώνονταν με θεϊκή εντολή.

Στην αρχαιότητα, οι πολιτισμοί σε όλον τον κόσμο ανέπτυξαν ολοένα και πιο εξελιγμένα ημερολόγια, τα οποία ουσιαστικά συνέδεαν την πρώτη ημέρα του χρόνου με ένα σημαντικό γεγονός, που αφορούσε άλλοτε στην Αστρονομία και άλλοτε στη Γεωργία. Στην Αίγυπτο, για παράδειγμα, το έτος άρχισε με το που πλημμύρισε ο Νείλος, γεγονός που συνέπεσε με την άνοδο του αστέρα Σείριου. Η πρώτη ημέρα στο κινεζικό ημερολόγιο, από την άλλη, ξεκίνησε με την εμφάνιση της δεύτερης νέας σελήνης μετά το χειμερινό ηλιοστάσιο.

Η 1η Ιανουαρίου γίνεται η Πρώτη ημέρα του νέου έτους

Το αρχαίο ρωμαϊκό ημερολόγιο αποτελούνταν από 10 μήνες, δηλαδή 304 ημέρες, με κάθε νέο έτος να ξεκινά από την εαρινή ισημερία. Σύμφωνα με την παράδοση, δημιουργήθηκε από τον Ρωμύλο, τον ιδρυτή της Ρώμης, στον 8ο αιώνα π.Χ. Ένας μεταγενέστερος βασιλιάς, ο Numa Pompilius, είναι αυτός που ευθύνεται για την προσθήκη των μηνών Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου.

Κατά τη διάρκεια των αιώνων, το ημερολόγιο ‘έπεσε έξω’ σε συγχρονισμό με τον ήλιο, και το 46 π.Χ. ο αυτοκράτορας Ιούλιος Καίσαρας αποφάσισε να λύσει το πρόβλημα, συμβουλευόμενος τους πιο εξέχοντες αστρονόμους και μαθηματικούς της εποχής του. Προσέθεσε, λοιπόν, 90 επιπλέον ημέρες, και έτσι εισήγαγε το επονομαζόμενο ‘Ιουλιανό ημερολόγιο’.

Μοιάζει πολύ με το πιο σύγχρονο ‘Γρηγοριανό ημερολόγιο’ που χρησιμοποιούν σήμερα οι περισσότερες χώρες σε όλο τον κόσμο.

Σε αυτό το πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων, ο Καίσαρας καθιέρωσε την 1η Ιανουαρίου ως την πρώτη ημέρα του έτους, εν μέρει για να τιμήσει τον συνονόματο Θεό: ο Janus (Ιανός), εν προκειμένω, ο ρωμαϊκός θεός των ‘ενάρξεων’ παντός είδους, είχε δύο πρόσωπα που του επέτρεπαν να κοιτάζει πίσω στο παρελθόν και μπροστά στο μέλλον.

Οι Ρωμαίοι γιόρταζαν προσφέροντας θυσίες στον Janus, αντάλλασσαν δώρα μεταξύ τους, διακοσμούσαν τα σπίτια τους με κλαδιά δάφνης και παρευρίσκονταν σε οργιαστικές συνάξεις.

Στη Μεσαιωνική Ευρώπη, οι χριστιανοί αντικατέστησαν προσωρινά την 1η Ιανουαρίου, ως την πρώτη ημέρα του έτους, με ημέρες που είχαν θρησκευτική υπόσταση, όπως η 25η Δεκεμβρίου (επέτειος της γέννησης του Ιησού) και η 25η Μαρτίου (γιορτή του Ευαγγελισμού).

Ο Πάπας Γρηγόριος ΧΙΙΙ ήταν αυτός που επανέφερε την 1η Ιανουαρίου ως μέρα έναρξης του έτους, το 1582.

Πρωτοχρονιάτικες Παραδόσεις

Σε πολλές χώρες, οι εορτασμοί της Πρωτοχρονιάς ξεκινούν το βράδυ της 31ης Δεκεμβρίου και συνεχίζουν στις πρώτες πρωινές ώρες της 1ης Ιανουαρίου, συνοδεία πλούσιων γευμάτων, με την ελπίδα να διαχυθεί ‘Καλή Τύχη’ στο επόμενο έτος.

Στην Ισπανία και σε πολλές άλλες ισπανόφωνες χώρες, οι άνθρωποι ακριβώς πριν από τα μεσάνυχτα καταπίνουν δώδεκα σταφύλια, που συμβολίζουν τις ελπίδες τους για τους επόμενους 12 μήνες.

Σε πολλά μέρη του κόσμου, τα παραδοσιακά πιάτα της Πρωτοχρονιάς διαθέτουν όσπρια, τα οποία επειδή μοιάζουν με νομίσματα θεωρούνται προάγγελος μελλοντικής οικονομικής επιτυχίας. Στην Ιταλία, για παράδειγμα, τρώνε φακές και στις νότιες Ηνωμένες Πολιτείες μαυρομάτικα φασόλια.

Επίσης, επειδή οι χοίροι αντιπροσωπεύουν την πρόοδο και την ευημερία σε ορισμένους πολιτισμούς, το χοιρινό κρέας έχει την τιμητική του την Πρωτοχρονιά στην Κούβα, την Αυστρία, την Ουγγαρία, την Πορτογαλία και σε αρκετές άλλες χώρες.

Στην Ολλανδία, το Μεξικό, την Ελλάδα και αλλού τα κέικ και τα γενικά αρτοσκευάσματα φτιάχνονται σε στρόγγυλο σχήμα, γεγονός που δηλώνει ότι ο χρόνος έχει κάνει έναν πλήρη ολοκληρωμένο κύκλο.

Στη Σουηδία και τη Νορβηγία, εν τω μεταξύ, μια πουτίγκα ρυζιού με ένα ολόκληρο αμύγδαλο κάπου κρυμμένο στο εσωτερικό της σερβίρεται την παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Λέγεται ότι όποιος το βρίσκει, απολαμβάνει 12 μήνες καλής τύχης.

Άλλα έθιμα που είναι κοινά σε όλο τον κόσμο συμπεριλαμβάνουν πυροτεχνήματα και τραγούδια, ως καλωσόρισμα του νέου έτους. Ένα τέτοιο είναι το πολύ δημοφιλές (κυρίως σε αγγλόφωνες χώρες) σκωτσέζικο τραγούδι «Auld Lang Syne» … ειδικά όταν αυτό ερμηνεύεται από τον θρυλικό Rod Stewart:

Η πρακτική της ‘Υποσχέσεων’ για το νέο έτος θεωρείται ότι πρωτοξεκίνησε στην αρχαία Βαβυλώνα. Οι Βαβυλώνιοι, λοιπόν, έδιναν υποσχέσεις για να κερδίσουν την εύνοια των θεών και έτσι να ξεκινήσει το έτος όσο πιο ευνοϊκά γίνεται. Σύμφωνα με πληροφορίες, υπόσχονταν να εξοφλήσουν τα χρέη τους και να επιστρέψουν τον αγροτικό εξοπλισμό που είχαν δανειστεί.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η πιο κλασική παράδοση για το νέο έτος είναι η πτώση μιας γιγαντιαίας μπάλας στην Times Square της Νέας Υόρκης, τα μεσάνυχτα. Εκατομμύρια άνθρωποι από όλον τον κόσμο παρακολουθούν το γεγονός, το οποίο λαμβάνει χώρα κάθε χρόνο από το 1907. Με την πάροδο των ετών, αυτή η μπάλα έχει μετατραπεί από μπάλα φτιαγμένη από σίδηρο και ξύλο, βάρους περίπου 300 κιλών, σε μια μπάλα, διαστάσεων 4 περίπου μέτρων, που ζυγίζει σχεδόν 5500 κιλά.

Διάφορες πόλεις σε ολόκληρη την Αμερική έχουν αναπτύξει τις δικές τους εκδοχές του τελετουργικού της Times Square, οργανώνοντας δημόσιες ‘πτώσεις’, τα μεσάνυχτα της παραμονής της Πρωτοχρονιάς: από τρόφιμα όπως μια γιγάντια πίκλα στο Dillsburg της Pennsylvania, έως ζωάκια όπως το τρωκτικό ‘possum’ στην Tallapoosa της Georgia.

tsimoudianews