Εντοπίστηκαν «αρχαίοι» ιοί στους λιωμένους πάγους

Η επόμενη πανδημία ίσως έρθει από τους παγετώνες

Η επόμενη πανδημία μπορεί να μην προέλθει από νυχτερίδες ή πτηνά, αλλά από την ύλη στους πάγους που λιώνουν, όπως δείχνουν τα νέα δεδομένα.

Η γενετική ανάλυση του εδάφους και των ιζημάτων των λιμνών από τη λίμνη Hazen, τη μεγαλύτερη λίμνη γλυκού νερού στον κόσμο, υποδηλώνει ότι ο κίνδυνος διάχυσης του ιού, όπου ένας ιός μολύνει έναν νέο ξενιστή για πρώτη φορά, μπορεί να είναι υψηλότερος κοντά στο λιώσιμο των παγετώνων.

«Η επόμενη πανδημία δεν θα προέλθει από νυχτερίδες ή πουλιά»

Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι, καθώς οι παγκόσμιες θερμοκρασίες αυξάνονται λόγω της κλιματικής αλλαγής, καθίσταται πιο πιθανό οι ιοί και τα βακτήρια που είναι κλειδωμένα στους παγετώνες και το μόνιμο στρώμα πάγου να ξυπνήσουν ξανά και να μολύνουν την τοπική άγρια πανίδα, ιδίως καθώς η περιοχή εξάπλωσής τους μετατοπίζεται πιο κοντά στους πόλους.

Το 2016, μια επιδημία άνθρακα στη βόρεια Σιβηρία που σκότωσε ένα παιδί και μόλυνε τουλάχιστον επτά άλλους ανθρώπους αποδόθηκε σε ένα κύμα καύσωνα που έλιωσε τον μόνιμο πάγο και εξέθεσε ένα μολυσμένο κουφάρι ταράνδου. Πριν από αυτό, το τελευταίο κρούσμα στην περιοχή είχε εκδηλωθεί το 1941.

Για να κατανοήσουν καλύτερα τον κίνδυνο που εγκυμονούν οι παγωμένοι ιοί, ο Δρ Stéphane Aris-Brosou και οι συνεργάτες του στο Πανεπιστήμιο της Οτάβα στον Καναδά συνέλεξαν δείγματα εδάφους και ιζήματος από τη λίμνη Hazen, κοντά στο σημείο όπου εισρέουν μικρές, μεσαίες και μεγάλες ποσότητες λιωμένου νερού από τους τοπικούς παγετώνες.

Στη συνέχεια, προχώρησαν σε αλληλουχία RNA και DNA σε αυτά τα δείγματα για να εντοπίσουν υπογραφές που ταιριάζουν στενά με εκείνες γνωστών ιών, καθώς και με πιθανούς ζωικούς, φυτικούς ή μυκητιασικούς ξενιστές, και έτρεξαν έναν αλγόριθμο που αξιολόγησε την πιθανότητα αυτοί οι ιοί να μολύνουν άσχετες ομάδες οργανισμών.

Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο Proceedings of the Royal Society B, έδειξε ότι ο κίνδυνος διάχυσης των ιών σε νέους ξενιστές ήταν υψηλότερος σε τοποθεσίες κοντά σε περιοχές όπου εισρέουν μεγάλες ποσότητες παγετωδών λιωμένων υδάτων, μια κατάσταση που γίνεται πιο πιθανή καθώς το κλίμα θερμαίνεται.

Η ομάδα δεν ποσοτικοποίησε πόσοι από τους ιούς που εντόπισε ήταν προηγουμένως άγνωστοι, κάτι που σκοπεύει να κάνει τους επόμενους μήνες, ούτε αξιολόγησε αν οι ιοί αυτοί ήταν ικανοί να προκαλέσουν μόλυνση.

Άλλες πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι άγνωστοι ιοί μπορούν να παραμονεύουν στον πάγο των παγετώνων. Για παράδειγμα, πέρυσι, ερευνητές του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Οχάιο στις ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι βρήκαν γενετικό υλικό από 33 ιούς, 28 από τους οποίους ήταν νέοι, σε δείγματα πάγου που ελήφθησαν από το οροπέδιο του Θιβέτ στην Κίνα. 

Με βάση τη θέση τους, οι ιοί εκτιμήθηκαν ότι είναι ηλικίας περίπου 15.000 ετών.

Το 2014, επιστήμονες του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας στην Aix-Marseille κατάφεραν να αναβιώσουν έναν γιγαντιαίο ιό που απομόνωσαν από τον μόνιμο παγετό της Σιβηρίας, καθιστώντας τον ξανά μολυσματικό για πρώτη φορά μετά από 30.000 χρόνια.

Ο συγγραφέας της μελέτης, Jean-Michel Claverie, δήλωσε τότε στο BBC ότι η έκθεση τέτοιων στρωμάτων πάγου θα μπορούσε να είναι «συνταγή για καταστροφή».

Ακόμα κι έτσι, η ομάδα του Stéphane Aris-Brosou προειδοποίησε ότι η πρόβλεψη υψηλού κινδύνου διάχυσης δεν είναι το ίδιο με την πρόβλεψη πραγματικής διάχυσης ή πανδημίας.

«Όσο οι ιοί και οι "φορείς-γέφυρες" τους δεν είναι ταυτόχρονα παρόντες στο περιβάλλον, η πιθανότητα δραματικών γεγονότων παραμένει πιθανώς χαμηλή», έγραψαν.

Από την άλλη πλευρά, η κλιματική αλλαγή προβλέπεται να μεταβάλει το εύρος των υφιστάμενων ειδών, φέρνοντας ενδεχομένως νέους ξενιστές σε επαφή με αρχαίους ιούς ή βακτήρια.

«Το μόνο συμπέρασμα που μπορούμε να διατυπώσουμε με σιγουριά είναι ότι καθώς οι θερμοκρασίες αυξάνονται, ο κίνδυνος διάχυσης στο συγκεκριμένο περιβάλλον αυξάνεται», δήλωσε ο Stéphane Aris-Brosou. 

«Θα οδηγήσει αυτό σε πανδημίες; Δεν γνωρίζουμε απολύτως τίποτα».

Επίσης, δεν είναι σαφές αν η δυνατότητα εναλλαγής ξενιστών που εντοπίστηκε στη λίμνη Hazen είναι μοναδική στα ιζήματα της λίμνης.

«Απ' όσο γνωρίζουμε, θα μπορούσε να είναι το ίδιο με την πιθανότητα αλλαγής ξενιστή που παρουσιάζουν οι ιοί από τη λάσπη της τοπικής σας λίμνης», δήλωσε ο Arwyn Edwards, διευθυντής του Διεπιστημονικού Κέντρου Περιβαλλοντικής Μικροβιολογίας στο Πανεπιστήμιο Aberystwyth.

«Πρέπει επειγόντως να εξερευνήσουμε τους μικροβιακούς κόσμους σε όλο τον πλανήτη μας για να κατανοήσουμε αυτούς τους κινδύνους στο πλαίσιο τους. Δύο πράγματα είναι πολύ ξεκάθαρα τώρα.Πρώτον, ότι η Αρκτική θερμαίνεται με ταχείς ρυθμούς και οι σημαντικότεροι κίνδυνοι για την ανθρωπότητα προέρχονται από την επιρροή της στο κλίμα μας. Δεύτερον, ότι ασθένειες από αλλού βρίσκουν το δρόμο τους στις ευάλωτες κοινότητες και τα οικοσυστήματα της Αρκτικής».

Με πληροφορίες από Guardian.