Πότε το μυαλό μάς «σπρώχνει» να κάνουμε τις χειρότερες επιλογές

Όταν κουράζουμε πολύ το μυαλό μας προκαλούμε συσσώρευση επιβλαβών ουσιών

Γεγονός που οδηγεί σε κακές αποφάσεις και λάθη. Πώς θα φροντίσουμε τον εγκέφαλο μας.

Περνάτε μια δύσκολη (απαιτητική) ημέρα στη δουλειά. Όταν επιστρέφετε σπίτι δεν θέλετε ούτε να σκέφτεστε πως θα κάνετε πράγματα που υπάρχουν στη λίστα των υποχρεώσεων. 

Και μόνο στη σκέψη, νιώθετε πόνο στον εγκέφαλο. Για αυτό δεν κάνετε τίποτα. Έχετε δε, παρατηρήσει πως αν αγνοήσετε αυτήν την ενόχληση και ασχοληθείτε με τις υποχρεώσεις, κάνετε λάθη.

Τίποτα δεν είναι τυχαίο.

Όπως ενημερώνουν ερευνητές “έπειτα από μια μακρά περίοδο σκληρής σκέψης, η λήψη αποφάσεων που ευνοούν την ευκολία βραχυπρόθεσμα, αλλά είναι χειρότερες δυνατές, συνολικά, φαίνεται να αποδίδονται σε ένα εργαλείο βιολογικής ρύθμισης, για την καταπολέμηση της γνωστικής κόπωσης”.

Ο διευθυντής έρευνας του Ινστιτούτου Εγκεφάλου και Σπονδυλικής Στήλης στο Inserm (Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Ιατρικής Έρευνας της Γαλλίας) και εκ των συγγραφέων της μελέτης που δημοσιεύτηκε την Πέμπτη 11/8, Mathias Pessiglione εξήγησε ότι “οι επικρατούσες θεωρίες ανέφεραν ότι η κούραση είναι ένα είδος ψευδαίσθησης που 'φτιάχνει' ο εγκέφαλος μας, για να μας κάνει να σταματήσουμε να κάνουμε ό,τι κάνουμε και μας κουράζει και να στραφούμε σε μια πιο ευχάριστη δραστηριότητα.

"Τα ευρήματά μας ωστόσο, δείχνουν ότι η γνωστική εργασία έχει ως αποτέλεσμα μια πραγματική λειτουργική αλλαγή. Αφορά τη συσσώρευση επιβλαβών ουσιών.

"Οπότε η κούραση είναι ένα σήμα ειδοποίησης ότι είναι πρέπει να σταματήσουμε να εργαζόμαστε, αλλά για άλλο λόγο -από αυτόν που αναφερόταν έως τώρα. Ο στόχος είναι να διατηρήσουμε την ακεραιότητα της λειτουργίας του εγκεφάλου”.

Η μεθοδολογία

Στη μελέτη μετείχαν 40 άτομα, στα οποία δόθηκε είτε μια εύκολη, είτε μια δύσκολη εκδοχή μιας εργασίας που περιλάμβανε διαφοροποίηση γραμμάτων σε μια οθόνη, για περισσότερες από έξι ώρες. Οι συμμετέχοντες ανέφεραν τα επίπεδα κόπωσής τους και οι ερευνητές χρησιμοποίησαν φασματοσκοπία μαγνητικού συντονισμού (MRS), για να παρακολουθήσουν τη μεταβολική τους απόκριση καθ' όλη τη διάρκεια της μελέτης.

Με το πέρας του task, οι ερευνητές έδωσαν σε κάθε υποκείμενο της έρευνας επιλογές είτε άμεσης ικανοποιητικής, μικρότερης, ανταμοιβής που απαιτούσε λιγότερο γνωστικό έλεγχο, είτε άλλης που είχε μεγαλύτερη αξία μακροπρόθεσμα, αλλά περιλάμβανε έλεγχο παρόρμησης.

Παράδειγμα: θα σου δώσω 50 ευρώ τώρα ή θα μεταφέρω 80 ευρώ στο λογαριασμό σου, αύριο.

Όσοι χρειάστηκε να σκεφτούν πολύ πιο σκληρά στο εξάωρο του πρώτου σταδίου της εργασίας, έδειξαν την τάση να προτιμούν τη μικρότερη ανταμοιβή.

Τι κάνει στο μυαλό μας η σκληρή σκέψη

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όσο πιο σκληρά σκέφτονταν οι συμμετέχοντες, τόσο υψηλότερα ήταν τα επίπεδα γλουταμινικού (βλ. νευροδιαβιβαστής που λειτουργεί στη μνήμη και τη μάθηση).

Τα αποτελέσματα υποδεικνύουν ότι αφού οι άνθρωποι περνούν μεγάλες χρονικές περιόδους σκληρά σκεπτόμενοι, η συσσώρευση γλουταμικού πυροδοτεί μια απόκριση στον εγκέφαλο, καθιστώντας πιο δύσκολη τη χρήση του προμετωπιαίου φλοιού (βλ. η περιοχή στον εγκέφαλο που μας επιτρέπει να ελέγχουμε τις σκέψεις μας).

Έτσι οι επιλογές μας γίνονται περισσότερο παρορμητικές -από ό,τι στρατηγικές.

Με λιγότερο ελεγχόμενη σκέψη στις επιλογές μετά από μια κουραστική μέρα, το λιγότερο πιθανό γλουταμινικό θα συνεχίσει να συσσωρεύεται σε δυνητικά τοξικά επίπεδα. Πώς μπορούμε να μειώσουμε την ποσότητα του; Έχει αποδειχθεί ότι μειώνεται κατά τη διάρκεια του ύπνου.

Συμπέρασμα: αν πρόκειται να πάρετε μια σημαντική απόφαση είναι χρήσιμο να μην έχετε κουράσει προηγουμένως πολύ το μυαλό σας.

Έχετε ωστόσο, υπ' όψιν σας και το εξής: οι ερευνητές προειδοποίησαν και ότι μπορεί να είναι δύσκολο να εκτιμήσουμε με ακρίβεια πόσο κουρασμένοι είμαστε στην πραγματικότητα.

ΠΗΓΗ