Κορωνοϊός-Έρευνα του ΑΠΘ: 7 στους 10 πιστεύουν σε θεωρίες συνωμοσίας

Κόκκινο «χτυπούν» οι θεωρίες συνομωσίας για τον κορονοϊό στην Ελλάδα, τριπλασιάστηκε η κλινική κατάθλιψη, 

διπλασιάστηκε το ποσοστό αυτοκτονικών σκέψεων και αυτών που εμφάνισαν συμπτώματα έντονου άγχους και φόβου ενώ παρατηρήθηκε ότι «χάλασε» η ποιότητα και το ωράριο του ύπνου των Ελλήνων κατά τη διάρκεια της καραντίνας τον Μάρτιο, όταν έγινε το πρώτο lockdown στη χώρα μας. 

Σύμφωνα με έρευνα που έτρεξε η Ιατρική Σχολή του ΑΠΘ σε συνεργασία με τον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο (ΠΙΣ), με επικεφαλής τον καθηγητή Ψυχιατρικής Κωνσταντίνο Φουντουλάκη και δημοσιεύτηκε σε διεθνή περιοδικό (Journal of Affective Disorders), αν και το πρώτο lockdown θεωρείται πετυχημένο «φρενάροντας» την διασπορά του ιού, οι συνωμοσιολογικές θεωρίες που αφορούν ειδικά την επιδημία παρουσιάζουν μεγάλη διάχυση στην ελληνική κοινωνία μετά την καραντίνα.

Lockdown: 7 στους 10 «φλερτάρουν» με θεωρίες συνομωσίας

Ως γενική εικόνα προκύπτει ότι το 1/3 των πολιτών είναι απολύτως πεπεισμένο ότι καποιες από αυτές τις συνωμοσιολογικές θεωρίες ευσταθούν, το 1/3 τις συζητάει και μόλις το 1/3 τις απορρίπτει χωρίς επιφυλάξεις. Ειδικότερα αυτοί που απορρίπτουν πλήρως την συνωμοσιολογία σε όλο το μήκος και το πλάτος της είναι κάτω από 30% ενώ το υπόλοιπο 70% έχει κάποιου τύπου συνωμοσιολογική άποψη έστω και ασθενή, όπως ανέφερε ο κ. Φουντουλάκης. 

Το 20% πιστεύει οι κυβερνήσεις δημιούργησαν τον ιό

Το επιχείρημα ότι είναι υπερβολική η θνησιμότητα και ότι το κάνουν επίτηδες οι κυβερνήσεις για να φοβίσουν τον κόσμο και να τον τρομάξουν το ακούει αρκετά θετικά ένα 50% των πολιτών σύμφωνα με τον κ. Φουντουλάκη, ενώ ένα 25% είναι απόλυτα πεπεισμένο γι αυτό. Τουλάχιστον ένα 20% πιστεύει, ακράδαντα, ότι δημιούργησαν οι κυβερνήσεις τον ιό για να προκαλέσουν εσκεμμένα μια οικονομική κρίση. Χαρακτηριστικό, επίσης, είναι ότι πίσω από τις θεωρίες συνωμοσίας οι πολίτες αμφισβητούν την επιστήμη. Για παράδειγμα οι αρνητές μάσκας υποστηρίζουν ότι δεν προστατεύει η μάσκα, εκτιμούν ότι παραβιάζονται τα ατομικά τους δικαιώματα είτε κρύβεται κάποια οργάνωση που επιβάλει τα μέτρα για να ελέγξει τον κόσμο. 

Ο κορονοϊός ως τιμωρία από το… Θεό και ο ρόλος του 5G

Όπως προκύπτει από την έρευνα ένα 20% δεν αποκλείει το σενάριο να προκάλεσε την πανδημία ο Θεός επίτηδες για να μας τιμωρήσει, όμως μόλις ένα 3% πιστεύει ακράδαντα ότι ο COVID-19 είναι τιμωρία από το Θεό. Ένα 5% πιστεύει ακράδαντα ότι το 5G συνδέεται με την εξάπλωση του ιού, κατευθύνοντας τον κορονοϊό στους πνεύμονες, ενώ περίπου ένα επιπλέον 15% το συζητά.

«Το ίδιο πράγμα έγινε και με την ισπανική γρίπη. Έτσι είναι η ανθρώπινη η φύση. Αν μπείτε στα αρχεία της Πολιτείας της Καλιφόρνια θα δείτε αστυνομικούς να ελεγχουν τους πολίτες που δε φοράνε μάσκα στο δρόμο, θα δείτε διαδηλώσεις κατά της μάσκας, θα δείτε στις εφημερίδες να  υπάρχουν καλέσματα σε συγκεντρώσεις και διαμαρτυρίες γιατί η μάσκα τους πνίγει και τους καταπατά τα δικαιώματα. Όλα αυτά δεν είναι κάτι καινούργιο» είπε στο ethnos.gr ο κ. Φουντουλάκης και πρόσθεσε: 

«Οι πεποιθήσεις στις θεωρίες συνωμοσίας φαίνονται ευρέως διαδεδομένες με τις πιο παράξενες, όπως για παράδειγμα η σχέση μεταξύ COVID-19 και 5G ή η εμπλοκή μιας υπερφυσικής δύναμης να απολαμβάνουν χαμηλότερη αποδοχή. Ωστόσο, κατά μέσο όρο τουλάχιστον ένα 50% που συμμετείχε στην έρευνα δέχτηκε τουλάχιστον σε μέτριο βαθμό κάποια συνωμοσία που δεν ήταν παράξενη αλλά αντίθετα αντανακλούσε μια κοινωνικο-πολιτική αντίληψη του κόσμου. Για παράδειγμα, μια τέτοια συνομωσια είναι η σκόπιμη απελευθέρωση του ιού ως βιο-όπλου για τη δημιουργία μιας παγκόσμιας κρίσης, επίτηδες, και με σχέδιο». Σύμφωνα με τον καθηγητή του ΑΠΘ  οι θεωρίες συνωμοσίας θα μπορούσαν να είναι είτε η αιτία της κατάθλιψης είτε, αντίθετα και πιθανότερα, ένας μηχανισμός κατά της κατάθλιψης.

Τρεις φορές πάνω το ποσοστό κλινικής κατάθλιψης

Κατά τη διάρκεια της πρώτης καραντίνας το ποσοστό κλινικής κατάθλιψης-και όχι των καταθλιπτικών συμπτωμάτων γενικά- έχει σχεδόν τριπλασιαστεί καθώς άγγιξε μετά την καραντίνα ποσοστό 10% του γενικού πληθυσμού ενώ έπρεπε να κυμαίνεται γύρω στο 3-5% ή και χαμηλότερα. Ένας στους τέσσερις πολίτες που είχαν ιστορικό κατάθλιψης υποτροπίασαν ενώ το lockdown «χτύπησε» περισσότερο τους ευάλωτους ψυχικά.

Διπλασιάστηκε το άγχος από το φόβο για το θάνατο

Από την άλλη, διπλασιάστηκε ο αριθμός των πολιτών που εμφάνισε συμπτώματα άγχους κατά τη διάρκεια της καραντίνας, καταγράφοντας ποσοστό 40% ενώ υπό κανονικές συνθήκες το ποσοστό κυμαίνεται μεταξύ 10%-20%.  «Αν και είναι δύσκολο να προσδιορίσουμε με ακρίβεια επιστημονικά τι φταίει, προφανώς ο περιορισμός και όλο το κλίμα του φόβου όπου υπάρχει και του αυτοπεριορισμού έπαιξαν το ρόλο τους. Το πρώτο lockdown δεν ήταν μεγάλο σε διάρκεια και ο κόσμος είχε ελπίδα» δήλωσε στο ethnos.gr ο κ. Φουντουλάκης. 

Αυτό που στρεσάρισε πολύ τον κόσμο ήταν ο φόβος μήπως αρρωστήσει κάποιο μέλος της οικογένεια και πεθάνει συμπλήρωσε ο κ. Φουντουλάκης. Οι οικογενειάρχες ήταν αυτοί που, κυρίως, αγχώθηκαν και όχι αυτοί που έμεναν μόνοι τους οι οποίοι δεν είχαν αντίστοιχες ευθύνες, ενώ υπήρξε ανάγκη για περισσότερη ανάγκη για σύσφιξη σχέσεων μέσα στην οικογένεια. Οι καβγάδες μέσα στην οικογένεια αυξάνονταν όταν υπήρχε κάποιο άτομο μέσα στην οικογένεια λίγο πιο ευαλωτο στις συνθήκες περιορισμού, όπως όταν υπήρχαν έφηβοι ή όταν υπήρχε κάποιο άτομο με ειδικές ανάγκες. 

«Γενικά στο πρώτο lockdown δεn φαίνεται να είχαμε μεγάλη οριζόντια αύξηση των καβγάδων μέσα στην οικογένεια αλλά όταν υπήρχε ήδη ένα θέμα ή μια ιδιαιτερότητα, εκεί ήταν δύσκολα τα πράγματα». Παράγοντες που αύξησαν το άγχος κατά τη διάρκεια της πρώτης καραντίνας ήταν οι αλλαγές στην κοινωνική συμπεριφορά, στις συνθήκες εργασίες (τηλεργασία) στις καθημερινές συνήθειες, στη ρουτίνα αλλά και φυσικά το φάσμα της οικονομικής κρίσης και της ανεργίας. 

«Χάλασε» το βιολογικό ρολόι

Σύμφωνα με την έρευνα κατά τη διάρκεια του lockdown «χάλασε» το βιολογικό ρολόι των πολιτών καθώς παρατηρήθηκε ότι μεγάλο ποσοστό είχε δυσκολία να κοιμηθεί, έμεναν εώς πολύ αργά το βράδυ ξάγρυπνοι σερφάροντας στο διαδίκτυο και αναγκαστικά ξυπνούσαν πολύ αργά. Παράλληλα, διπλασιάστηκε το ποσοστό αυτοκτονικών σκέψεων χωρίς αυτό, όμως, να σημαίνει απαραίτητα ότι θα προχωρήσουν και σε πράξεις. Πιο ευάλωτοι είναι οι νεαρές ηλικίες και οι γυναίκες ενώ δεν ξέρουμε με αξιοπιστία τι συμβαίνει στους ηλικιωμένους άνω των 65 γιατί δεν απαντούν μαζικά σε online έρευνες. 

Η έκρηξη των θανάτων αυξάνει και το φόβο των πολιτών στο δεύτερο lockdown 

Σε εξέλιξη βρίσκεται έρευνα και για τις επιπτώσεις του δεύτερου lockdown με τους ερευνητές να εκτιμούν ότι τα ευρήματα θα κυμανθούν στα ίδια επίπεδα ίσως και λίγο χειρότερα. «Υπάρχει κόπωση των πολιτών μετά από τόσο καιρό αλλά και αύξηση των οικονομικών προβλημάτων γιατί το καλοκαίρι δεν δούλεψε ο τουρισμός ενώ η ύφεση για το 2020 αγγίζει το 10%. Καταγράφεται μια ανησυχία για το που πάμε και τι θα γίνει» τόνισε ο καθηγητής Ψυχιατρικής του ΑΠΘ και πρόσθεσε: «Από την στιγμή που οι θάνατοι είναι αυξημένοι σα συνέπεια αυξημένος είναι και ο φόβος του κόσμου σε σχέση με προηγούμενη καραντίνα. Ο κόσμος το καλοκαίρι εκτιμούσε ότι η πανδημία εκτονώνεται και ξαφνικά έρχεται ένα πιο δυνατό κύμα και κει το σοκ είναι ακόμη χειρότερο». Πανομοιότυπα είναι τα αποτελέσματα και στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης καθώς δεν παρατηρούνται σοβαρές διαφορές, τουλάχιστον με βάση τα ως τώρα δεδομένα, σύμφωνα με τον κ. Φουντουλάκη. 

H ψυχολογική κατάσταση του πληθυσμού

Τα αποτελέσματα της έρευνας βρίσκονται ήδη στα χέρια του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου και του ΑΠΘ και προγραμματίζεται ένα τόξο προτάσεων εξειδικευμένα πάνω στην ψυχική υγεία.  Ιδανικά θα βοηθούσε αν υπήρχε μια online δυνατότητα προκειμένου να υποστηριχθεί ο πληθυσμός, ενδεχομένως, σε συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση αλλά και με την Α/βάθμια  φροντίδα υγείας μέσα στην κοινότητα έτσι ώστε να μπορούμε να αναγνωρίσουμε τους ευάλωτους πληθυσμούς και να κάνουμε στοχευμένη παρέμβαση επί του θέματος. «Δεν χρειάζεται να πιάσεις όλο τον πληθυσμό της χώρας αλλά να στοχεύσεις σε αυτούς που έχουν ανάγκη. Αυτό θα είναι και πιο αποτελεσματικό αλλά και οικονομικό. Από την άλλη μεριά, η ποιότητα ζωής και η ψυχολογική κατάσταση ολόκληρου του πληθυσμού φαίνεται να έχουν επηρεαστεί οριζόντια, και αυτό επίσης είναι σοβαρό θέμα που πρέπει να αντιμετωπιστει». 

Η έρευνα ήταν πανελλαδική και συμμετείχαν περίπου 3.500 άτομα ηλικίας 18-69 και το δείγμα σταθμίστηκε με συγκεκριμένο επιστημονικό τρόπο προκειμένου τα ευρήματα να είναι αξιόπιστα. Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο διεθνές περιοδικό Journal of Affective Disorders.  Οι αρνητές μάσκας δεν αποτυπώνονται στην έρευνα καθώς στο πρώτο lockdown δεν είχε τεθεί τέτοιο ζήτημα. 

Δείτε την έρευνα εδώ