FT: H προσπάθεια της Κίνας να διχάσει την Ευρώπη

Πώς θα ξέρουμε αν η Ευρώπη πέτυχε ή απέτυχε; Η συζήτηση στην ΕΕ αυτή τη στιγμή είναι έντονα επικεντρωμένη στα μακροοικονομικά. 
Οι Financial Times σημειώνουν πως η απόλυτη δοκιμασία θα είναι η ικανότητα της ΕΕ να αναπτύξει μια κοινή θέση για την Κίνα.


Τα δύο αυτά είναι αλληλένδετα. Η Κίνα έχει δείξει μια αξιοσημείωτη ικανότητα να φέρνει τις χώρες της ΕΕ τη μία αντιμέτωπη με την άλλη, για παράδειγμα στον αγώνα για την ανάπτυξη των δικτύων 5G. Όμως αυτό είναι μόνο η αρχή. Η Κίνα οδεύει να αναδειχθεί ως η εξωτερική δύναμη με τη μεγαλύτερη επιρροή στην ΕΕ.

Η πρωτοβουλία «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος» της Κίνας, ένα εγχείρημα μακροπρόθεσμων επενδύσεων σε υποδομές στην Ευρασιατική ήπειρο, βρίσκεται στην καρδιά της παγκόσμιας βιομηχανικής στρατηγικής της Κίνας. Οι κυβερνήσεις της ΕΕ το αντιλαμβάνονται αυτό.
Η πρόταση της Κομισιόν για αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας, ύψους 750 δισ. ευρώ, περιλαμβάνει μια συγκεκριμένη απαίτηση για βιομηχανική πολιτική, προκειμένου να προστατευθεί η Ευρώπη από τις επενδύσεις τρίτων χωρών σε στρατηγικούς τομείς. Ωστόσο, μια τέτοια στρατηγική θα αποτελούσε πρόβλημα για την Ιταλία, που πιθανώς είναι ο βασικός ωφελούμενος από τις μελλοντικές κινεζικές επενδύσεις στην Ευρώπη.

Η Ιταλία υπέγραψε επισήμως την Πρωτοβουλία τον Μάρτιο του 2019 και είναι η μόνη μεγάλη χώρα της ΕΕ που το έχει πράξει. Διαδοχικοί Ιταλοί ηγέτες καλλιέργησαν στενές διμερείς σχέσεις με τους Κινέζους εταίρους τους. Μεταξύ των υφιστάμενων χωρών της ΕΕ, η Ιταλία έχει επίσης προσελκύσει το δεύτερο μεγαλύτερο μερίδιο κινεζικών άμεσων ξένων επενδύσεων από το 2000.

Η Γερμανία υπήρξε ο προτιμητέος τόπος της Κίνας για εισερχόμενες επενδύσεις στην ΕΕ την τελευταία περίοδο, μετά το Ηνωμένο Βασίλειο. Όμως η γερμανική κυβέρνηση έχει αρχίσει να επιβάλλει περιορισμούς στις εξαγορές, καθώς καθιστά αδύνατη την απόκτηση μεριδίων στις εταιρείες υψηλής τεχνολογίας που θέλει να προστατεύσει. Αυτό προκλήθηκε από την κινεζική εξαγορά του κορυφαίου γερμανικού ομίλου ρομποτικής, της Kuka, το 2016. Οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες ανέπτυσσαν ακόμα μηχανές ντίζελ, όταν η Κίνα επένδυσε στρατηγικά στις μπαταρίες ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Οι Γερμανοί μπορεί να έχουν φήμη για τις μακροπρόθεσμες επενδύσεις, ωστόσο η Κίνα βρίσκεται σε άλλο επίπεδο.

Η Ιταλία βρίσκεται σε θέση να επωφεληθεί του γαλλογερμανικού φόβου ενός τεχνολογικού brain drain. Στις αρχές της χιλιετίας, η Ιταλία έχανε δραστηριότητες λόγω της Κίνας, όμως αυτές τις μέρες έχει περισσότερα να κερδίσει παρά να φοβάται από τη χώρα. Ωστόσο, αυτό εξαρτάται από το αν η ιταλική κυβέρνηση θα «φλερτάρει» ανοικτά με την Κίνα ή εάν θα ευθυγραμμιστεί με τις πολιτικές της Γαλλίας και της Γερμανίας.
Το Πεκίνο έχει υποσχεθεί επενδύσεις στο λιμάνι της Τεργέστης στην ακτή της Ιταλίας στην Αδριατική, όμως αυτό δεν είναι τελειωμένη υπόθεση. Η Ιταλία ανταγωνίζεται με εναλλακτικές τοποθεσίες στην Κροατία και τη Σλοβενία. Η Τεργέστη βρισκόταν στην ακμή της κατά τη διάρκεια της αυτοκρατορίας των Αψβούργων. Μια έμμεση επίπτωση της πρωτοβουλίας «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος» θα είναι πως θα στραφεί η πολιτική βαρύτητα της Ευρώπης και πάλι προς ανατολάς.

Εν τω μεταξύ, σύμφωνα με δημοσκόπηση στην Ιταλία, η Κίνα θεωρείται η πιο φιλική ξένη χώρα και ακολουθεί η Ρωσία. Η Γερμανία θεωρείται η λιγότερο φιλική ξένη δύναμη και ακολουθεί η Γαλλία. Άλλη δημοσκόπηση λέει ότι το 44% των Ιταλών τάσσονται υπέρ της παραμονής στην ΕΕ, έναντι του 42% που θέλουν να φύγουν. Πριν από δύο χρόνια, το 65% τασσόταν υπέρ της παραμονής και το 26% υπέρ της εξόδου.
Ίσως αυτό να οφείλεται στην έλλειψη αλληλεγγύης της ΕΕ προς την Ιταλία στα αρχικά στάδια της κρίσης της Covid-19, η οποία έφερε τον λανθάνοντα ευρωσκεπτικισμό στην επιφάνεια. Όπως και να έχει, πρόκειται για βαθιά ανησυχητικά στοιχεία. Είκοσι χρόνια συμμετοχής στην ευρωζώνη έχουν φέρει τους Ιταλούς σε σημείο που να θεωρούν την Κίνα ως τον σημαντικότερο στρατηγικό τους εταίρο.

Αυτό είναι παράλογο σε πολλά επίπεδα, είναι όμως και μια εκπληκτική αποτυχία της ΕΕ που επέτρεψε να φτάσουν ως εδώ τα πράγματα. Η ΕΕ ελπίζει πως το Ταμείο Ανάκαμψης θα σημειώσει κάποια πρόοδο στην αντιμετώπιση της στροφής της Ιταλίας προς τον πλήρη ευρωσκεπτικισμό. Ορισμένοι χαιρέτισαν τη συμφωνία μεταξύ της Γερμανίδας καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ και του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν για το Ταμείο Ανάκαμψης. Ένας πρόχειρος υπολογισμός της καθαρής δημοσιονομικής επίπτωσης για την Ιταλία δείχνει πως είναι απίθανο να υπερβεί το 1,5% του ΑΕΠ, στο βασικό σενάριο. Δεν είμαι σίγουρος πως θα είναι αρκετό αυτό για να πείσει την Ιταλία να σταματήσει να «τα σπάει» με την Ευρώπη για την Κίνα.

Ακόμα και στη Γερμανία, η φήμη της Κίνας αυξάνεται. Πρόσφατη δημοσκόπηση έδειξε πως ο αριθμός των Γερμανών που επιδιώκουν στενότερη σχέση με την Κίνα είναι 36%, έναντι 37% που είναι υπέρ των ΗΠΑ. Αυτή η διαφορά κάποτε ήταν πολύ μεγαλύτερη. Μεταξύ των νεαρών Γερμανών, η Κίνα ηγείται με μεγάλο περιθώριο έναντι των ΗΠΑ. Η καταστολή στην οποία προέβη το Πεκίνο στο Χονγκ Κονγκ και ο ρόλος της κινεζικής κυβέρνησης στην καταπίεση της ελεύθερης ροής πληροφόρησης για την Covid-19 φαίνεται πως δεν έχει επηρεάσει ακόμα ιδιαίτερα την κοινή γνώμη στην Ευρώπη.

Ο κίνδυνος για την ΕΕ δεν είναι μια ξεκάθαρη διάλυση αλλά μια προοδευτική απώλεια συνοχής. Η βλάβη που έχει γίνει στο μπλοκ από το Brexit δεν θα είναι τίποτα σε σύγκριση με τη ζημιά που θα μπορούσαν να κάνουν η Ιταλία και άλλες χώρες, αν ανοιχτούν στην Κίνα.

Πηγή: Financial Times