Το μυθιστόρημα που «είδε» την πανδημία προτού ξεσπάσει

LAWRENCE WRIGHT
The End of October
εκδ. Alfred Knopf, 2020, σελ. 380
Οταν πέρυσι το καλοκαίρι παρέδιδε το χειρόγραφο του μυθιστορήματός του «Τέλος Οκτωβρίου», ο Λόρενς Ράιτ δεν μπορούσε να φαντασθεί ότι η κυκλοφορία του φέτος τον Απρίλιο, θα συνέπιπτε με την έξαρση της πανδημίας του κορωνοϊού και ο εφιάλτης που αναδύεται από τις σελίδες του θα παρουσίαζε αρκετές ανατριχιαστικές ομοιότητες με τη ζοφερή πραγματικότητα, που ο κόσμος βιώνει στις μέρες μας.

Βραβευμένος με βραβείο Πούλιτζερ το 2007 για το βιβλίο του «The Looming Tower», μία διεισδυτική ματιά στην Αλ Κάιντα και τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης/9/2001, συντάκτης του Νew Yorker και σεναριογράφος, ο Ράιτ αποφάσισε να γράψει ένα σενάριο «αποκάλυψης» ύστερα από παρότρυνση του σκηνοθέτη Ρίντλεϊ Σκοτ.

Προϊόν σχολαστικής έρευνας με επιδημιολόγους και επαγγελματίες της δημόσιας υγείας, στη γενναιότητα και εφευρετικότητα των οποίων αφιερώνει το βιβλίο, η δυστοπική ιστορία του  περιγράφει τις καταστροφικές επιπτώσεις ενός μυστηριώδους ιού, που ξεσπά στην Ασία, μεταδίδεται σε όλες τις ηπείρους, παραλύει τα συστήματα υγείας, καταστρέφει τις οικονομίες και σκοτώνει εκατομμύρια κατοίκους. Το μετα-αποκαλυπτικό σκηνικό αναμφίβολα θα προσελκύσει  κινηματογραφικό ή τηλεοπτικό ενδιαφέρον, όπως έγινε με το «Looming Tower», ιδίως αν εμπλακεί  ένας μετρ του είδους, όπως ο Ρίντλεϊ Σκοτ.

Σε ένα πολιτικό και ιατρικό θρίλερ, με συναρπαστική αφήγηση που κρατάει αμείωτη την αγωνία του αναγνώστη, η μυθοπλασία υφαίνεται με την ιστορική αλήθεια από τις πανδημίες του παρελθόντος, η σπουδή για την ανακάλυψη θεραπείας και εμβολίου με την περίσκεψη της επιστήμης, οι γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί με τις θεωρίες συνωμοσίας, που αποδεικνύονται εξίσου μολυσματικές με τους ιούς, η  κυβερνητική αβελτηρία με την αναζήτηση αποδιοπομπαίων τράγων, η διεθνής συνεργασία και διαφάνεια με την ιδιοτέλεια και κρυψίνοια, η αυτοθυσία του υγειονομικού προσωπικού με τις ελλείψεις στον χώρο της υγείας.

Ηρωας του βιβλίου είναι ο δρ Χένρι Πάρσονς, υποδιευθυντής λοιμώξεων στο αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών στην Ατλάντα, που προηγουμένως είχε εργασθεί σε μυστική έρευνα ιών για το Κέντρο Βιοασφάλειας στο Φορτ Ντέτρικ του Μέριλαντ. Αξιοποιώντας την εμπειρία από προηγούμενες επιδημίες και πανδημίες, είχε αποκτήσει διεθνή φήμη ξεκλειδώνοντας τα μυστικά μολυσματικών ασθενειών. Από τη Γενεύη, όπου συνεδριάζει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, αποστέλλεται επειγόντως στην Ινδονησία, για την εξιχνίαση και έλεγχο μιας μυστηριώδους  λοιμώδους ασθένειας που ξεσπά σε ένα κλειστό κέντρο κράτησης ομοφυλοφίλων με ΗΙV στο Κονγκόλι, όπου καταγράφονται 47 νεκροί από αιμορραγικό πυρετό, ο οποίος προκαλεί κυάνωση στα θύματα. Οι υποψίες για την πηγή της μόλυνσης στρέφονται στη λίμνη Πογιάνγκ στην ανατολική Κίνα, τόπο συνάντησης εκατομμυρίων πτηνών, που ανταλλάσσουν ασθένειες.

Από την Ινδονησία εντέλλεται να σπεύσει στη Σαουδική Αραβία, όταν εμφανίζονται ύποπτα κρούσματα ενός ιού τύπου Κονγκόλι την περίοδο του Χατζ, του ετήσιου ιερού προσκυνήματος των μουσουλμάνων στη Μέκκα. Ανάμεσα στα τρία εκατομμύρια πιστών, που συρρέουν από όλο τον κόσμο, περιλαμβάνεται και ο Ινδονήσιος ταξιτζής, που τον είχε μεταφέρει στο Κονγκόλι. Το κακό έχει συντελεσθεί, η μόλυνση διασπείρεται σαν φωτιά, όπως και οι φήμες για συνωμοσία των απίστων εναντίον του Ισλάμ ή του σιιτικού Ιράν εναντίον της σουνιτικής Σαουδικής Αραβίας.

Ιερή οργή

Η εισήγηση του Πάρσονς για καραντίνα τριών εκατομμυρίων προσκυνητών στη Μέκκα προκαλεί πανικό και οργή, ενώ ακολουθούν πολεμικές συγκρούσεις με το Ιράν και απόπειρα ανατροπής του βασιλικού καθεστώτος. Ενα αμερικανικό υποβρύχιο τον απεγκλωβίζει στον Περσικό Κόλπο, αλλά  νέος κίνδυνος καραδοκεί, καθώς μέρος του πληρώματος έχει επίσης μολυνθεί από τον ιό. Για πρώτη φορά ο άθεος Πάρσονς αποζητεί την καθοδήγηση μιας ανώτερης δύναμης και στην απελπισία του εφαρμόζει μία πειραματική θεραπεία, που φέρνει όμως καλά αποτελέσματα και την ευγνωμοσύνη του αμερικανικού ναυτικού.

Αναζητώντας την αλήθεια στη Σιβηρία

Ο θανατηφόρος ιός έχει εν τω μεταξύ εξαπλωθεί και στην Αμερική, όπου επικρατεί χάος και αναρχία, οι νεκροί ανέρχονται σε εκατομμύρια, η οικονομία βυθίζεται στη βαθύτερη ύφεση στην ιστορία της χώρας, κυβερνοεπιθέσεις παραλύουν τις υποδομές κοινής ωφελείας, οι πολίτες δεν εμπιστεύονται τους γείτονες και την κυβέρνησή τους και γίνονται όλο και περισσότερο ευάλωτοι στην παραπληροφόρηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Ο Λευκός Οίκος εμφανίζεται απροετοίμαστος και ανίκανος να ελέγξει την υγειονομική, οικονομική και κοινωνική κρίση, με έναν πρόεδρο που επιρρίπτει τις ευθύνες στον προκάτοχό του και απαιτεί  γρήγορο εμβόλιο. Καθώς προσβάλλεται και ο ίδιος από τον ιό, αναθέτει τη διαχείριση της έκρυθμης κατάστασης στον αντιπρόεδρό του, ενώ καίριο ρόλο στις αποφάσεις παίζει η σύμβουλος εθνικής ασφαλείας, που υποψιάζεται διαρκώς συνωμοσίες του Πούτιν εναντίον της Αμερικής.

Οταν φτάνει στην Ατλάντα με τύψεις γιατί άφησε απροστάτευτη την οικογένειά του, ο Πάρσονς  έρχεται αντιμέτωπος με την τραγική πραγματικότητα. Η σύζυγός του, νεκρή από τον ιό, είναι  θαμμένη στην αυλή του σπιτιού του και τα δύο παιδιά του έχουν εξαφανισθεί, για να τα εντοπίσει  αργότερα τρομαγμένα σε αγρόκτημα της κουνιάδας του στο Τενεσί. Για να λύσει το μυστήριο, αν ο ιός μεταδόθηκε στον άνθρωπο από άγριο ζώο ή πτηνό ή κατασκευάσθηκε σε εργαστήριο, ο Πάρσονς αναλαμβάνει μια τελευταία αποστολή. Στο τέλος Οκτωβρίου αναχωρεί για μία απόμακρη τοποθεσία  στη Σιβηρία, όπου επί Σοβιετικής Ενωσης λειτουργούσε ένα μυστικό κέντρο βιολογικών όπλων, σε μια περιοχή από όπου κοπάδια πελαργών ξεκινούν με προορισμό τη λίμνη Πογιάνγκ στην Κίνα.  Αραγε τον περιμένουν εκπλήξεις στην αναζήτηση του μίτου της Αριάδνης;

* Ο Αχιλλέας Παπαρσένος υπηρέτησε ως προϊστάμενος του Γραφείου Τύπου και Επικοινωνίας στην ελληνική πρεσβεία της Ουάσιγκτον.