O ιδρυτής του Τάγματος των Σαολίν

Μπατούο, ο ινδός ηγούμενος του περίφημου βουδιστικού ναού των μαχητών μοναχών.

Ένας ινδός βουδιστής μοναχός καταφτάνει στην Κίνα ψάχνοντας τη θεία επιφοίτηση που τόσο αναζητούσε και δεν έβρισκε στη γενέτειρά του.

Ο Μπουνταμπάντρα (στα ινδικά) πέρασε στην οδύσσειά του για τη νιρβάνα πολλά και διάφορα, αφού διέσχισε με τα πόδια τα Ιμαλάια και περιπλανήθηκε στις θάλασσες.

Το 464 μ.Χ. κατέφτασε στην Κίνα με τη βουδιστική διδασκαλία στις βαλίτσες του, γινόμενος ένας φωτισμένος δάσκαλος του νέου δόγματος που θα μετατρεπόταν τελικά σε μια από τις πολυπληθέστερες θρησκείες της οικουμένης.

Ο κατοπινός ηγούμενος των σαολίν μοναχών Μπατούο (στην κινεζική εκδοχή του ονόματός του) κατέφτασε σε ένα από τα πέντε Ιερά Βουνά της Κίνας (στην επαρχία Χενάν), όπου βρήκε τελικά το ουράνιο φως που τόσο αναζητούσε. Εκεί έδρασε και δίδαξε, εκεί άφησε την πεφωτισμένη σφραγίδα του και εκεί αποφάσισε να τον τιμήσει ο κινέζος αυτοκράτορας χτίζοντάς του περισσότερα από 30 χρόνια αργότερα (495 μ.Χ.) έναν ναό προς τιμήν του.

Ζητώντας ο αυτοκράτορας Ξιάο Ουέν της Δυναστείας Ουέι να μάθει από τον βουδιστή δάσκαλο τι όνομα θα ήθελε να δώσει στην παγόδα του, ο Μπατούο αποκρίθηκε «Σαολίν», από το πυκνό δάσος («Λιν») στους πρόποδες του βουνού Σαόσι («Σάο») της Οροσειράς Σονγκ.

Το μοναστήρι του τάγματος των Σαολίν είχε μόλις ιδρυθεί και ο Μπατούο ήταν ο πρώτος του ηγούμενος. Αυτός ήταν που συνεισέφερε τα μέγιστα στη μετάφραση των βουδιστικών γραφών στα κινεζικά, αυτός εκπαίδευσε τους κατοπινούς κήρυκες της θρησκείας στην αχανή χώρα και πάλι αυτός σκέφτηκε να εκπαιδεύει τους κατάκοπους από τον διαλογισμό μαθητές του σε μια πολεμική τέχνη που θα γινόταν τελικά γνωστή ως Σαολίν Κουνγκ Φου!

Παρά το γεγονός ότι οι πολεμικές τέχνες είχαν παρουσία από την πρώτη στιγμή του Ναού Σαολίν (οι δυο πρώτοι μαθητές του Μπατούο ήταν δάσκαλοι πολεμικών τεχνών), θα ήταν επόμενος δάσκαλος, και πάλι Ινδός, αυτός που θα γενίκευε την πρακτική του κουνγκ φου στο μοναστικό τάγμα, μετατρέποντάς το σε τάγμα μαχητών! Ο «Πρώτος Πατριάρχης» των Σαολίν, Μποντιντάρμα, θα καθιέρωνε 32 χρόνια αργότερα (527 μ.Χ.) τη σκληρή εκπαίδευση των νεαρών μοναχών, πατώντας πάνω στο κληροδότημα του Μπατούο που ήθελε τους θρησκευτικούς του λειτουργούς σε άριστη σωματική και πνευματική φόρμα.

Λίκνο του βουδισμού για τα επόμενα 1.500 χρόνια, ο Ναός Σαολίν έχει μετατραπεί στο γνωστότερο ενδεχομένως βουδιστικό μοναστήρι, παρά το γεγονός ότι ακόμα και σήμερα τα όσα διδάσκονται εκεί παραμένουν μυστικό. Ένα μυστικό εξάλλου που για μας τους Δυτικούς παραείναι εξωτικό και εντελώς ξένο.

Ο Μπατούο έβλεπε τους εξαντλημένους από τη μελέτη μαθητές του να γίνονται αδύναμοι και άρρωστοι, γι’ αυτό και σκέφτηκε να τους ενδυναμώσει με μια πολεμική τέχνη, κάτι που έβαλε τις βάσεις για το Σαολίν Κουνγκ Φου που ερχόταν ολοταχώς. Βουδισμός και κουνγκ φου θα γινόταν τα θεμέλια του ναού του, στον οποίο θα προσκυνούσαν έκτοτε αυτοκράτορες και στρατηγοί.

Η μεγάλη στιγμή των μαχητών μοναχών θα ερχόταν κατά τη λεγόμενη Χρυσή Εποχή του, στα χρόνια που βασίλευε η Δυναστεία των Τανγκ δηλαδή (618-907 μ.Χ.): στις αρχές του 7ου αιώνα, ένα απόσπασμα 13 μοναχών Σαολίν έσωσαν τον κατοπινό αυτοκράτορα από βέβαιο θάνατο, ο οποίος τους το ξεπλήρωσε όταν ανέβηκε στον θρόνο με ζηλευτά προνόμια, μεγάλες εκτάσεις γης και νέα κτίρια στο μοναστήρι.

Ο Ναός Σαολίν ήταν πια -με τους 3.000 μαθητές του- το αδιαμφισβήτητο κέντρο τόσο του βουδισμού όσο και του κουνγκ φου…

Βιογραφία

Ο σεβάσμιος Μπουνταμπάντρα, ο «Άξιος Επιφοίτησης», γεννιέται στη Σραβάστι, σε μια από τις μεγαλύτερες πόλεις της αρχαίας Ινδίας, μέσα σε πριγκιπική οικογένεια. Για τα παιδικά του χρόνια δεν είναι και πολλά γνωστά, ξέρουμε πάντως ότι ο μικρός μεγάλωσε μέσα «στα πλούτη των πέντε επιθυμιών» και ευτύχησε να τύχει «των αρετών της μάθησης και της ελευθερίας», όπως διηγούνται οι βουδιστικές γραφές.

Παρά την αριστοκρατική του καταγωγή όμως, η τύχη του Μπουνταμπάντρα στη ζωή μόνο καλή δεν ήταν. Αφού ορφάνεψε από πατέρα στα τρία του, έχασε και τη μητέρα του πριν κλείσει τα πέντε χρόνια ζωής. Καρτερικός από μικρός καθώς ήταν, δεν έκλαψε στην κηδεία των γονιών του: «Η ζωή των ανθρώπων», είπε, «είναι πραγματικά πικρή».

Ο μικρός υιοθετήθηκε από τους παππούδες του και όταν μεγάλωσε, ο παππούς του του είπε: «Δεν έχεις γονείς. Καλύτερα να φύγεις από το σπίτι και να γίνεις ασκητής». Ο Μπουνταμπάντρα ακολούθησε τις συμβουλές του και πήγε σε μοναστήρι ήδη από τρυφερή ηλικία. Ως δόκιμος μοναχός διέπρεπε και οι γεροντότεροι αναγνώριζαν την πρώιμη σοφία που κατείχε το παιδί.

Ο ηγούμενος παραδέχθηκε μια μέρα: «Είσαι πραγματικά αδιανόητος! Μαθαίνεις σε μια μέρα αυτά που οι άλλοι χρειάζονται έναν μήνα για να μάθουν. Αν αυτό δεν είναι νοημοσύνη, τότε τι είναι;». Και πράγματι, μέχρι τα 17 του ο Μπουνταμπάντρα ήταν πια ξεφτέρι στις αρχές του βουδισμού και τον σέβονταν όλοι οι δάσκαλοι.

Όσο για τις ικανότητές του, έμοιαζαν απόκοσμες. Μια μέρα που ένας μαθητευόμενος είχε κλειστεί στο δωμάτιό του για να διαλογιστεί, ο Μπουνταμπάντρα εμφανίστηκε ξαφνικά εμπρός του. «Νομίζω πως ασφάλισα την πόρτα», είπε έκπληκτος ο μαθητής, «Πώς μπήκες εδώ μέσα;». «Γύρισα μόλις από τους ουρανούς», απάντησε ο Μπουνταμπάντρα, ο οποίος εξαφανίστηκε αμέσως!

Οι πνευματικές μεταμορφώσεις του μοναχού είχαν ήδη γίνει θρύλος στην Ινδία, αν και εκείνος ισχυριζόταν ότι δεν είχε βρει ακόμα τη θεία επιφοίτηση. Κι έτσι αποφάσισε να πάρει τους δρόμους όχι μόνο για να διδάξει τον βουδισμό στον υπόλοιπο κόσμο, αλλά και για να βρει τον δρόμο της νιρβάνα.

Ο Μπουνταμπάντρα στην Κίνα

Ο μοναχός περιδιάβηκε την Ινδία και το Κασμίρ και ο φωτισμένος λόγος του έγινε ευρύτερα δεκτός. Η πνευματική του καλλιέργεια μεταδόθηκε από στόμα σε στόμα και σε μια μοιραία συνάντηση με κινέζο πιστό, ο τελευταίος διαμαρτυρήθηκε: «Μακάρι οι μοναχοί στην Κίνα να ήταν όπως εσείς! Δεν υπάρχουν όμως φωτισμένοι δάσκαλοι εκεί και κανείς δεν έχει τη δυνατότητα να διαφωτιστεί».

Ο πιστός του ζήτησε να τον ακολουθήσει στη μακρινή Κίνα για να διδάξει τις βουδιστικές αρχές όπως μόνος εκείνος ήξερε. Παρά το γεγονός ότι στο Κασμίρ της εποχής υπήρχαν πολλοί μεγάλοι δάσκαλοι, όλοι συμφώνησαν ότι ήταν ο Μπουνταμπάντρα αυτός που έπρεπε να αναλάβει την ιεραποστολή: «Αυτός ο ινδός δάσκαλος του Ντάρμα», κατέληξε το συμβούλιο των σοφών, «γεννήθηκε και μεγάλωσε μέσα σε μεγάλο αριστοκρατικό οίκο. Εγκατέλειψε το σπίτι του σε μικρή ηλικία για να μαθητεύσει δίπλα σε μεγάλους δασκάλους και να φτάσει σε απροσμέτρητα βάθη του βουδισμού. Αυτός πρέπει να πάει στην Κίνα».

Παρά την τιμή, ο Μπουνταμπάντρα αρνήθηκε από ταπεινότητα να αναλάβει μια τέτοια εξέχουσα αποστολή. Πείστηκε τελικά όταν ο γηραλέος δάσκαλός του έπεσε στα γόνατα προσκυνώντας τον και παρέμεινε εκεί για δύο ολόκληρες ημέρες! Το ταξίδι βέβαια μόνο εύκολο δεν ήταν, καθώς έπρεπε να διαβούν τα κακοτράχαλα δρομάκια των Ιμαλαΐων.

Η περιπλάνηση του Μπουνταμπάντρα κράτησε λίγο περισσότερο από τρία χρόνια. Ο μοναχός πέρασε από έξι βασίλεια και έγινε παντού δεκτός με τιμές και ενθουσιασμό, καθώς η φήμη του προηγούνταν πια. Αφού έφτασε τελικά στο σημερινό Βιετνάμ, αποφάσισε να πάει στην Κίνα με καράβι.

Όπως μας λένε οι βουδιστικές γραφές, ο Μπουνταμπάντρα είχε ένα ακύμαντο και ήρεμο ταξίδι, ώσπου μια μέρα το καράβι του πέρασε δίπλα από ένα βουνό. «Πρέπει να σταματήσουμε εδώ», είπε ο μοναχός στον καπετάνιο, ο οποίος ωστόσο αρνήθηκε: «Δεν μπορούμε να σταματήσουμε τώρα. Έχουμε ούριο άνεμο στα πανιά μας και γλιτώνουμε πολύ χρόνο».

Αψηφώντας τις ικεσίες του μοναχού, ο καραβοκύρης συνέχισε το ταξίδι του και κάπου 200 μίλια παρακάτω τον πρόλαβε μια καταιγίδα. Όταν κόπασε η μανιασμένη θύελλα, ο καπετάνιος συνειδητοποίησε με τρόμο ότι το καράβι είχε επιστρέψει στο σημείο που φαινόταν το ιερό βουνό! Αναγνωρίζοντας τις πνευματικές δυνάμεις του Μπουνταμπάντρα, το πλήρωμα τον τίμησε και τον βοήθησε να κατέβει από το πλοιάριο, πατώντας για πρώτη φορά πόδι στην Κίνα…

Η γέννηση του Ναού Σαολίν

Ο μεγάλος μοναχός κατευθύνθηκε στην πρωτεύουσα του Δυτικού Βασιλείου και άρχισε αμέσως να κηρύττει τον λόγο του Βούδα. Σύντομα έβαλε στο στόχαστρό του τις κινεζικές μεταφράσεις των βουδιστικών γραφών, θεωρώντας τες ανεπαρκείς. «Οι μεταφράσεις σου είναι ιδιαιτέρως πεζές», διαμαρτυρήθηκε στον δάσκαλο που τις είχε κάνει. «Δεν έχουν τίποτα τα αξιοσημείωτο. Γιατί είναι άραγε τόσο δημοφιλείς και παινεμένες;». «Πιθανότατα γιατί είμαι τόσο γέρος», του απάντησε ο δάσκαλος καλώντας τον να μάθει τη γλώσσα και να φτιάξει τις δικές του.

Ο Μπουνταμπάντρα, που θα γινόταν εφεξής γνωστός στα πέρατα της Κίνας ως Μπατούο, επέστρεψε στο βουνό που φαινόταν να τον έχει καλέσει και άρχισε να διδάσκει εκεί. Ήταν ένα από τα πέντε Ιερά Βουνά της Κίνας στην Οροσειρά Σονγκ, το Όρος Σαόσι (Σάο-), στους πρόποδες του οποίου υπήρχε ένα πυκνό δάσος (-Λιν). Στο μικρό παράπηγμά του βρήκε πράγματι την πολυπόθητη νιρβάνα και τα φωτισμένα μαθήματά του για τη ζωή έμελλε να έχουν σύντομα μεγάλο αντίκτυπο.

Μεταξύ των ανθρώπων που επισκέφθηκαν τον μεγάλο δάσκαλο του βουδισμού ήταν και ο αυτοκράτορας Ξιάο Ουέν της Δυναστείας Ουέι, ο οποίος και του έδωσε αρχικά την άδεια να διδάσκει την ξενόφερτη θρησκεία του στους πρόποδες του βουνού Σαόσι της επαρχίας Χενάν.

Ο αυτοκράτορας επέστρεψε πολύ μετά, 31 χρόνια αργότερα (495 μ.Χ.), στον ναό του Μπατούο, ο οποίος είχε ήδη κάνει πράξη το τεράστιο μεταφραστικό του έργο. Για να τον τιμήσει, ανέλαβε όλα τα έξοδα για την ανέγερση του Ναού Σαολίν, ο οποίος άνοιξε για πρώτη φορά τις πύλες του το 495 ή 496 (πιθανότατη ημερομηνία είναι ο Μάιος του 495). Δεν ήταν παρά ένα μικρό μοναστήρι και τίποτα άλλο, αν και ο αυτοκράτορας ανέλαβε πλήρως τα καθημερινά έξοδα των μοναχών.

Ο ηγούμενος τώρα Μπατούο έφτιαξε 250 κανόνες για τους μοναχούς του, μεταξύ των οποίων υπήρχαν και οι πρώτες διατάξεις για τη σωματική άσκηση στις πολεμικές τέχνες.

Σημαίνοντα ρόλο έπαιξαν εδώ δύο πιστοί μαθητές του, που ήταν ήδη άσοι στις πολεμικές τέχνες, και τον προέτρεψαν να εισάγει το κουνγκ φου στο μοναστήρι ως τον καλύτερο τρόπο εξάσκησης σώματος και πνεύματος.

Το Σαολίν Κουνγκ Φου ήταν από την αρχή ένα ολιστικό σύστημα που αναπτύχθηκε προοδευτικά στο βουδιστικό περιβάλλον του ναού του όρους Σαόσι. Βασίζεται άμεσα στην πεποίθηση για τις υπερφυσικές δυνάμεις του βουδισμού και αντανακλά πλήρως τη σοφία του δόγματος, καθώς για τους Σαολίν δεν ήταν απλώς τρόπος άσκησης αλλά και θρησκευτικής έκφρασης.

Δεν ήταν βέβαια κατά κανέναν τρόπο μοναδικό στην Κίνα, καθώς η χώρα διέθετε τεράστια παράδοση στις πολεμικές τέχνες και εξίσου άπλετη αφθονία από σχολές και ρεύματα. Ήταν απλώς ένας ακόμα δρόμος, μόνο που αυτός απαιτούσε απίστευτες σωματικές ικανότητες και απαράμιλλη πνευματική δέσμευση.

Από τα λιγοστά σωζόμενα κιτάπια του ναού μαθαίνουμε ότι υπήρξαν κατά καιρούς πραγματικά εκατοντάδες κινήσεις, αν και μόλις μερικές δεκάδες έφτασαν ως εμάς σήμερα, εξαιτίας των τόσων καταστροφών του ναού και της απώλειας του μεγαλύτερου μέρους του αρχείου του.

Το 527 μ.Χ. κατέφτασε στον Ναό Σαολίν άλλος ένας ινδός δάσκαλος, ο αποκαλούμενος στις γραφές «Πρώτος Πατριάρχης». Ο Μποντιντάρμα ήταν αυτός που καθιέρωσε το κουνγκ φου ως αναπόσπαστο μέλος των βουδιστικών τελετουργικών των Σαολίν, καθώς το θεωρούσε ως τον μόνο σωματικό τρόπο για να επιτευχθούν οι υπερφυσικές αναζητήσεις του βουδισμού.

Λίγα μάλιστα χρόνια αργότερα, η άρτια εκπαίδευση των μοναχών στις πολεμικές τέχνες θα τους έκανε γνωστούς στα πέρατα της Άπω Ανατολής. Κατά τα πρώτα ταραγμένα χρόνια της Δυναστείας Τανγκ, ο γιος του αυτοκράτορα και διάδοχος του στέμματος έπεσε στα χέρια του στρατού που ερχόταν να τον ανατρέψει από την εξουσία του.

Ο αυτοκράτορας ζήτησε στις αρχές του 7ου αιώνα τη βοήθεια του ηγουμένου των Σαολίν, ο οποίος του εμπιστεύτηκε τους 13 καλύτερους μαθητές του για μια αποστολή αυτοκτονίας: να σώσουν τον αιχμάλωτο δελφίνο του θρόνου μέσα από τα χέρια του εχθρού.

Ο εμφατικός θρίαμβος των μαχητών-μοναχών ανάγκασε τον αυτοκράτορα Λι Σιμίν να τους τιμήσει με απαράμιλλα προνόμια. Τώρα ο Ναός Σαολίν ήταν επισήμως ο «Ανώτατος Ναός» όλης της Κίνας και μετατράπηκε σε κέντρο μάθησης, εκπαίδευσης αλλά και ανταλλαγής τεχνογνωσίας μεταξύ της αυτοκρατορικής αυλής και των μοναχών. Τόσο οι Σαολίν όσο και το βουδιστικό κουνγκ φου τους άκμασαν για τους επόμενους αιώνες, μέχρι να εμπλακούν τουλάχιστον στις εμφύλιες διαμάχες για τον θρόνο της Κίνας και να καταστραφεί αρκετές φορές ο ναός.

Στις μάχες Μινγκ και Κινγκ ο ναός κάηκε ολοσχερώς και όλοι του οι θησαυροί αλλά και τα αρχεία του χάθηκαν διά παντός. Ήταν η αρχή της παρακμής του. Το Σαολίν Κουνγκ Φου απαγορεύτηκε και όσοι μοναχοί διέφυγαν από τη σφαγή, διασκορπίστηκαν στην Κίνα αλλά και αλλού.

Διέσωσαν πάντως την παράδοσή τους και κάπου έναν αιώνα αργότερα επιτράπηκε και πάλι να ξαναφτιαχτεί ο λαμπρός μέχρι πρότινος ναός, αν και οι αυτοκράτορες δεν εμπιστεύονταν τώρα τους μαχητές μοναχούς και την υπεράνθρωπη δύναμη που φαινόταν να τους δίνει η πολεμική τους τέχνη. Κι έτσι κάηκε και ξαναχτίστηκε αρκετές ακόμα φορές στους επόμενους αιώνες. Το 1928 μάλιστα ένας κινέζος πολέμαρχος τον κατέστρεψε για άλλη μια φορά εκ θεμελίων, με τη φωτιά να μαίνεται για σαράντα μερόνυχτα.

Σήμερα ο Ναός Σαολίν συνεχίζει να είναι σε λειτουργία, αν και τώρα διδάσκονται νέες και πιο «ήπιες» πολεμικές τέχνες, καθώς το κουνγκ φου θεωρήθηκε κάποια στιγμή ιδιαιτέρως επιθετικό. Ό,τι κι αν διδάσκεται όμως, παραμένει ένα μέρος αφιερωμένο στη βουδιστική διδασκαλία και μαθητεία και συνεχίζει να προσελκύει μοναχούς και πιστούς.

Όσο για τον Μπατούο, αφού δίδαξε τη θρησκεία του, εκπαίδευσε τους μαθητές του και μετέφρασε ό,τι ήταν να μεταφραστεί στα κινεζικά, θεώρησε πως η αποστολή του στην Κίνα είχε λήξει.

Παρά το γεγονός ότι τα ίχνη του χάνονται κάποια στιγμή από τον ναό (ενδέχεται λόγω της καταστροφής των κατά τα άλλα λεπτομερέστατων αρχείων), άλλες πηγές τον τοποθετούν δίπλα στον αυτοκράτορα Ξιάο Ουέν! Είναι πράγματι παράξενο το να εγκατέλειψε το μοναστήρι του για να γίνει βασιλικός σύμβουλος, αν και κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος.

Όπως όμως θέλουν οι βουδιστικές γραφές, ο Μπουνταμπάντρα έγινε κι αυτός με τη σειρά του Βούδας («Πεφωτισμένος»)…

πηγή