αφού το Ζεν δεν έχει σχέση με το εγώ, το νου, ούτε με τις λέξεις του, ή τα συναισθήματα του, μπορείς απλά να αισθανθείς αν έχεις τα κέντρα των αισθήσεων.
Το να αισθανθεί κανείς, όπως το να δει κάτι διαφορετικό, σε ένα ηλιοβασίλεμα, σε ΜΙΑ ΣΤΑΛΑ νερό, στον μίσχο ενός άνθους, στο πέταγμα μιας πεταλούδας, είναι η ανθρώπινη κληρονομιά και δόξα του ΑΤΜΗΝ, είναι η μαγεία του ΖΕΝ.
Όσο βαθιά κι αν είναι η γνώση σου από τη μελέτη των γραφών,
δεν είναι μεγαλύτερη από μία τρίχα μαλλιών.
Στην απεραντοσύνη του διαστήματος, όσο σημαντική κι αν φαίνεται η κοσμική σου εμπειρία,
δεν είναι περισσότερη από μία σταγόνα νερού σε μια βαθιά ρεματιά.
(Όλα αυτά που γνωρίζουμε και μοιραζόμαστε μαζί σου είναι ΜΙΑ ΣΤΑΛΑ από την ΜΙΑ ΣΤΑΛΑ.)
Το Ζεν προέρχεται από τις διδασκαλίες του Bodhidharma, αλλά όταν ήρθε στην Κίνα σχηματίστηκαν καινούργιες ερμηνείες, που οδήγησαν σε νέες σχολές του Ζεν. Οι περισσότερες από αυτές τις σχολές τελικά έκλεισαν, αλλά δύο κατάφεραν να επιβιώσουν και να ευημερήσουν. Όχι γιατί το Ζεν είναι πολύπλοκο ή δύσκολο, αλλά γιατί στην Κίνα, δεν υπάρχουν έμψυχα όντα, που να κατανοούν ή να ζουν, με την καρδιά, μιας κι είναι γνωστό, πως το ενεργειακό κέντρο της καρδιάς υπάρχει μόνο στα έμψυχα όντα. Έτσι η φιλοσοφία του Ζεν κατ εξοχήν απευθύνεται στην καρδιά και δεν είναι δυνατόν να γίνει κατανοητό ή να ακολουθηθεί από τις ΟΠ (Οργανικές Πύλες)΄, ούτε κι άλλα αντίστοιχα μονοπάτια καρδιάς. Αυτοί ακολουθούν κάθε λογής –ισμό και το Ζεν απέχει πολύ.
> H πρώτη σχολή του Ts’ao-tung χαρακτηρίζεται από διαλογισμό σε κάθισμα, κάτω από την καθοδήγηση ενός δασκάλου. Σε αυτή τη σχολή ο δάσκαλος διδάσκει άμεσα και κρυφά με προφορικές οδηγίες, δίνοντας έμφαση στο επιχείρημα και την αιτία. Αυτή η βόρεια σχολή ερμηνεύει την έννοια της άμεσης φώτισης μέσα από μια διαδικασία σταδιακής καλλιέργειας. Μετά την αρχική εμπειρία αφύπνισης, χρειάζεται περαιτέρω πνευματική ανάπτυξη, ώστε να αποκτήσει τελικά πρακτική σημασία για το άτομο.
> Η δεύτερη σχολή είναι η νότια σχολή της άμεσης φώτισης, άμεσης καλλιέργειας, στην οποία και οι δύο όψεις (φώτιση και πνευματική καλλιέργεια) τελειοποιούνται ταυτόχρονα. Αυτή είναι η σχολή του Lin-chi, που χαρακτηρίζεται από τη χρήση των kung-an (κοάν) για να σπάσουν τους συνηθισμένους τρόπους σκέψεις του μαθητή, ώστε αυτός να φτάσει στην πνευματική αφύπνιση.
Δεν μπορείς να τον περιγράψεις, δεν μπορείς να τον απεικονίσεις.
Δεν μπορείς να τον θαυμάσεις, δεν μπορείς να τον αισθανθείς.
Είναι ο αληθινός σου Εαυτός, δεν έχει που να κρυφτεί.
Όταν οι λέξεις καταστρέφονται, δεν θα καταστραφεί.
Το Ζεν ως τρόπος ζωής μπορεί καλύτερα να περιγραφεί στη σχολή του Lin-chi. Το Lin-chi I-hsuan απέρριψε τυπικές πρακτικές, εστιάζοντας αντίθετα σε καθημερινές δραστηριότητες. Καθημερινές δραστηριότητες όπως το φαγητό, ο ύπνος, η ενδυμασία, ή οτιδήποτε άλλο, θεωρούνταν ως εκδηλώσεις του ατόμου στον κόσμο της ύπαρξης. Θα μπορούσε ίσως να φανεί παράδοξο, το ότι η προσοχή μας στις καθημερινές δραστηριότητες είναι αυτή που θα μας κάνει να μοιάσουμε με τον φωτισμένο Σιντάρτα. Η φώτιση σε αυτούς που δεν την έχουνε βιώσει, μοιάζει σαν κάτι το μακρινό και υπερφυσικό, κάτι που βρίσκεται πέρα από τα όρια της οικείας μας πραγματικότητας.
Αλλά, η αναγνώριση της Ατμην φύσης κάποιου, σημαίνει την αναγνώριση της ενότητας όλων των έμψυχων όντων σε μια αδιαφοροποίητη κατάσταση. Οι καθημερινές δραστηριότητες μπορούν να ειδωθούν ως μια εκδήλωση της Ατμην φύσης κάποιου, επειδή ο αφυπνισμένος νους μπορεί να συλλάβει το Παν και τη μη δυαδική του φύση. Η συνειδητοποίηση της βουδικής φύσης του ατόμου, ανυψώνει τις καθημερινές του δραστηριότητες σε ένα επίπεδο αντίστοιχο με αυτό του διαλογισμού. Θα μπορούσαμε ίσως να πούμε, πως ακόμα και μία απλή καθημερινή σπιτική δραστηριότητα, εάν γίνεται με συνείδηση και πνευματικό σκοπό, τότε αποτελεί μία πράξη διαλογισμού.
Η μη-δυαδικότητα της κατάστασης της φώτισης οδηγεί στην «Τετραπλή Ανάλυση του Lin-chi», στην οποία η υποκειμενικότητα και η αντικειμενικότητα εναλλάσσονται διαρκώς μεταξύ τους. Τα τέσσερα χαρακτηριστικά της «Τετραπλής Ανάλυσης» είναι η άρνηση της υποκειμενικότητας, η άρνηση της αντικειμενικότητας, η άρνηση και των δύο και η μη άρνηση της υποκειμενικότητας και της αντικειμενικότητας. Αυτά τα χαρακτηριστικά αντιπροσωπεύουν την διαδρομή από την κατάσταση της άγνοιας στην κατάσταση της επίγνωσης, η οποία εκδηλώνεται στη καθημερινή ζωή.
Όπως αναφέρθηκε προηγούμενα, η φώτιση αποδέχεται τον άνθρωπο και τη ζωή όπως είναι και αυτό για το Lin-chi αντιστοιχεί στο να μην αρνείται τελικά ούτε την αντικειμενικότητα, αλλά ούτε και την υποκειμενικότητα. Η ταυτόχρονη αντίληψη μέσα και από τους δύο τρόπους θέασης των πραγμάτων είναι μια έμφυτη ποιότητα, η Άτμην φύση μέσα στο άτομο, και η άμεση αφύπνιση συμβαίνει με την αναγνώριση αυτού του γεγονότος.
Δύο μοναχοί διαφωνούσαν σχετικά με μια σημαία.
Ο ένας είπε, «η σημαία κινείται». Ο άλλος απάντησε, «ο άνεμος κινείται».
Ένας δάσκαλος έτυχε να περνάει. Τους είπε:
«Ούτε ο άνεμος, μα ούτε και η σημαία. Το μυαλό σας κινείται».
Άνεμος, σημαία, κινήσεις του νου.
Η ίδια κατανόηση.
Όταν ανοίγει το στόμα. Όλα είναι λάθος.
Η σχολή του Lin-chi είναι επίσης μια σχολή άμεσης καλλιέργειας. Φαίνεται ίσως σχεδόν αδύνατο να καταφέρεις κάτι χωρίς να κουραστείς. Χωρίς την καταβολή κάποιου είδους ενέργειας, δράσης, κόπου, πώς είναι δυνατόν να αναφέρεται το Lin-chi στην άμεση καλλιέργεια; Υπολογίζεται ότι αυτό θα προκληθεί από κάτι έμφυτο, μέσα σε όλα τα έμψυχα όντα, που ονομάζεται ΘΕΛΗΣΗ. Η ιδέα της ΘΕΛΗΣΗΣ αποδέχεται κάθε άτομο ως ήδη φωτισμένο, μιας και το ΕΜΨΥΧΟ ΟΝ είναι κομμάτι από την ΠΗΓΗ. Ταυτόχρονα, η ΘΕΛΗΣΗ, ακτινοβολεί από τη έμψυχη ΔΥΝΑΜΗ του ατόμου ώστε να υποκινήσει την αφύπνιση.
Η διαδικασία τότε, είναι ίδια με το αποτέλεσμα. Αυτό φαίνεται ως μια αντίφαση. Είναι σα να λέμε ότι το ταξίδι για κάπου είναι ταυτόσημο με το να είναι κάποιος ήδη εκεί, ή «όπου κι αν πας, εκεί είσαι». Αυτή η ιδέα της άμεσης αφύπνισης άμεσης καλλιέργειας φαίνεται εντελώς παράλογη. Όμως, μπορεί να μην είναι έτσι. Η μόνη διαφορά μεταξύ του αφυπνισμένου και του μη αφυπνισμένου νου είναι στην αντίληψη και στην ΕΝΕΡΓΕΙΑ – ΘΕΛΗΣΗ. Ο αφυπνισμένος νους είναι ενήμερος ότι όλα είναι εκδήλωση της ΔΥΝΑΜΗΣ, ενώ ο μη αφυπνισμένος νους δεν είναι ενήμερος. Δε χρειάζεται κάποια μακρόχρονη διαδικασία καλλιέργειας, επειδή η ΔΥΝΑΜΗ βρίσκεται παντού.
Γι αυτή την Δύναμη μιλάει κι ο Δον Χουάν Μάτους στην διδασκαλία του
Το πιο σημαντικό πράγμα είναι να ανακαλύψεις,
ποιο είναι το πιο σημαντικό πράγμα.
Το να περπατάει κανείς είναι Ζεν. Το να κάθεται είναι Ζεν.
Το να μιλάει ή να σωπαίνει το να κινείται ή να σταματά Ζεν είναι μοναχά.
Αυτός που ξέρει δεν μιλά. Αυτός που μιλά δεν ξέρει.
Ο Δρόμος είναι σαν το διάστημα τίποτα δεν του λείπει τίποτα δεν του περισσεύει.
Αν δεν το βλέπεις είναι γιατί έχεις προτιμήσεις.
Πρόσεξε όσα λες, κι όσα λες να τα εφαρμόζεις.
Ότι υπάρχει μέσα υπάρχει και έξω. Εκείνο που δεν έχει σώμα μέσα στο σώμα κρύβεται.
Όποιος κατανοεί την αλήθεια αυτή σύντομα θα σπάσει τα δεσμά του.
Ο μεσαίος δρόμος είναι αυτός που δεν έχει μέση, ούτε δύο πλευρές.
Όταν σε ενοχλεί ο αντικειμενικός κόσμος, αυτή είναι η μία πλευρά.
Όταν ο νους είναι ταραγμένος είναι η άλλη.
Όταν δεν υπάρχει ούτε η μία ούτε η άλλη πλευρά, δεν υπάρχει ούτε η μέση.
Αυτός είναι ο μεσαίος δρόμος. Ο δρόμος του ΤΑΟ.
Υπάρχουν πολυάριθμα κοάν, όλα με το στόχο να βοηθήσουν, ένα μαθητή να φτάσει στη φώτιση και να μπερδέψουν την ροή των σκέψεων, σταματώντας τον ξέφρενο χορό τους. Η σχολή του Yuan-wu-Lin-chi πήγε ένα βήμα παραπέρα. Σε αυτή τη σχολή ένα μονάχα κοάν ήταν αρκετό ώστε να αφυπνίσει το μαθητή, καθώς όλη η διδασκαλία του Ζεν, μπορούσε να βρεθεί μέσα στο δυναμικό διαλογισμό. Ο Ta-Hui το προχώρησε ακόμα περισσότερο. Εισήγαγε την έννοια του διαλογισμού k’an-hua, στον οποίο όλο το κοάν δεν είναι σημαντικό, αντιθέτως είναι το hua-t’ou (φράση κλειδί στο κοάν), που αξίζει την εστίαση του διαλογισμού.
Το K’an-hua Ζεν δεν αλλάζει ωστόσο το σκοπό του διαλογισμού. Εξακολουθεί να βοηθά το μαθητή να οδηγηθεί στη φώτιση, ξεπερνώντας τη δυιστική σκέψη, για να φτάσει στην κατανόηση της ανείπωτης ποιότητας της Άτμην φύσης. Όπως το κοάν, έτσι και το hua-t’ou μπορεί να γίνει μόνο κατανοητό μέσα από αποφατική αντίληψη. Είτε ο διαλογισμός γίνεται πάνω σε πολλά κοάν, σε ένα κοάν, ή στο hua-t’ou του κοάν, χρησιμεύει ως μια ώθηση για αφύπνιση και ως ένα εμπόδιο για έπαρση μέσα στο μαθητή. Η έπαρση είναι το ΕΓΩ, ένα Λερναίο-κέφαλο τέρας. (Εγώ ή Gestalt)
Είναι σα να έχεις ένα μάτι, που βλέπει όλες τις μορφές
αλλά δεν βλέπει τον εαυτό του. Έτσι είναι ο νους σου.
Το φως του φτάνει παντού και αγκαλιάζει τα πάντα.
Τότε, γιατί δεν μπορεί να γνωρίσει τον εαυτό του;
Για δέκα χρόνια δεν μπορούσα να γυρίσω πίσω τώρα έχω ξεχάσει και το δρόμο.
H γνώση είναι λαθεμένη κατανόηση. Η έλλειψη γνώσης είναι τυφλή άγνοια.
Το Τάο είναι σαν τον κενό ουρανό. Εκεί, έχει μήπως σημασία το σωστό ή το λάθος; λάθος;
Ένας άνθρωπος μπορεί να φαίνεται ανόητος κι ωστόσο να μην είναι.
Μπορεί να φυλάει τη σοφία του με προσοχή.
Ακόμα και μια οργισμένη γροθιά, δε χτυπάει ένα χαμογελαστό πρόσωπο.
Η σχολή του Lin-chi μεταδόθηκε στην Ιαπωνία και μεταφράστηκε σε «Rinzai» και το kung-an σε κοάν. Ο δεύτερος μεγαλύτερος κλάδος του Ζεν, το Ts’ao-tung, επίσης μεταδόθηκε στην Ιαπωνία. Είναι γνωστός ως η σχολή του Soto. Το Ζεν διατηρεί πολλές ομοιότητες με τον πρόδρομό του, το Ch’an. Το Ζεν όπως το Ch’an και το dhyana, εξακολουθεί να σημαίνει διαλογισμό. Η εμπειρία της φώτισης μεταδίδεται άμεσα και η εμπειρία αντιμετωπίζεται ως ταυτόσημη με αυτή του Βούδα Shakyamuni και όλων των προηγούμενων από αυτόν.
Η ανικανότητα της γλώσσας να μεταβιβάσει την εμπειρία της φώτισης, αποτελεί χαρακτηριστικό του Ζεν. Το Ζεν ακόμη κράτησε την ίδια ιδέα με το Ch’an, ότι η Άτμην φύση βρίσκεται μέσα στο ΑΤΜΗΝ. Αλλά η σχολή του Soto, όσον αφορά τη μεθοδολογία που χρησιμοποιεί, στρέφεται σε μία θέαση που αποκλίνει από αυτή του Rinzai Zen.
Η φώτιση είναι σαν το φεγγάρι που καθρεφτίζεται στο νερό.
Το φεγγάρι δε βρέχεται, ούτε το νερό σπάει.
Παρόλο που το φως του είναι ευρύ και μεγαλοπρεπές,
το φεγγάρι αντανακλάται ακόμα και σε μια μικρή λασπωμένη λακκούβα.
Όλο το φεγγάρι και ολόκληρος ο ουρανός αντανακλούνται σε μία δροσοσταλίδα στο χορτάρι.
Έχει δειχτεί η σημασία που είχε το κοάν για τη σχολή του Lin-chi, όπως επίσης και η ιδέα της άμεσης φώτισης άμεσης καλλιέργειας. Η σχολή του Soto δεν κράτησε την ίδια άποψη. Ο Dogen υποτίμησε το κοάν, δίνοντας μεγαλύτερη σημασία στο zazen (κάθισμα σε διαλογισμό, χωρίς να υπάρχει κάποιο θέμα ή αντικείμενο διαλογισμού, παρά μόνο η πλήρης ηρεμία του νου) και στον καθαρό νου ως δρόμο για να φτάσει το άτομο στη φώτιση.
Ακόμη, δεν υπήρχε θέμα άμεσης καλλιέργειας, αλλά αντίθετα μια σταδιακή πορεία ζωής προς την επίγνωση. Για τον Dogen η πλήρης αφύπνιση δεν μπορούσε να έρθει μονομιάς. Θα μπορούσε να συμβεί μέσα από μια αργή διαδικασία ανάπτυξης. Το Zazen αντιστοιχούσε στην αντίληψη της Άτμην φύσης, ή στην άμεση φώτιση, ωστόσο η άποψη του Dogen ήταν ότι το να φτάσει κανείς στη συνειδητοποίηση της ΕΜΨΥΧΗΣ του Δύναμης, δεν ήταν κάτι το στατικό, που θα μπορούσε να προσεγγιστεί άμεσα, αλλά αναπτυσσόταν μέσα από κάθε προσπάθεια.
Ο Dogen έδωσε έμφαση στη σημασία της απλής πρακτικής του zazen, η οποία εκείνη την εποχή ως απλή πρακτική κυριαρχούσε στα διάφορα Ζεν κινήματα της Ιαπωνίας. Με το κάθισμα στο διαλογισμό, το άτομο καλείται να μη σκέφτεται τίποτε. Όλα τα πράγματα πρέπει να αφεθούν να φύγουν, συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού. Στο Soto Zen εμφανίζεται μια σπουδαία ιαπωνική αρχή: «αποκοίμισε το σώμα και το νου», ( και τα δύο είναι εκδηλώσεις του εγώ ) που αναφέρεται ότι σημαίνει το ίδιο με το zazen. Κατά τον Dosen, το zazen ήταν μια βασική αλήθεια του Ζεν. Ήταν ο καλύτερος τρόπος για να φτάσει το ΑΤΟΜΟ να γίνει ΑΤΜΗΝ δηλ. φωτισμένος, επειδή διαμέσου του zazen, το άτομο εξασφάλιζε τη συνειδητοποίηση της έμψυχης του φύσης. Στην ουσία, μια από τις κριτικές που ο Dogen εξέφρασε εναντίον της χρήσης των κοάν της σχολής του Rinzai, ήταν ότι η χρήση των κοάν για την επίτευξη της φώτισης, αποτελούσε από μόνη της μία προσκόλληση (προσκόλληση στη φώτιση).
Αυτοί που θεωρούν την καθημερινή ζωή ως εμπόδιο στο ΤΑΟ,
δεν βλέπουν το ΤΑΟ στις καθημερινές τους δράσεις.
Δεν έχουν ακόμα ανακαλύψει, ότι δεν υπάρχει δράση έξω από το ΤΑΟ.
Σε κάθε περίπτωση, ο διαλογισμός είναι το κλειδί για το Ch’an ή το Ζεν, όποια μορφή κι αν παίρνει αυτός. Η σύγχρονη πρακτική του Ζεν μοιάζει ελάχιστα με την καταγωγή της από την dhyana yoga, αλλά αυτό έχει μικρή σημασία. Ακόμη και μέσα από την εξέλιξη, ο βασικός σκοπός είναι περίπου ο ίδιος, είτε ονομάζεται dhyana, Ζεν, ή Ch’an. Με την πειθαρχημένη εξάσκηση του διαλογισμού, το άτομο είναι ικανό να επιτύχει μεγαλύτερα επίπεδα πνευματικής ανάπτυξης. Μέσα στο ίδιο το Ch’an εξάλλου, αν και το όνομα της σχολής μπορεί να αλλάζει, οι μέθοδοι των δασκάλων μπορεί να διαφέρουν, ο στόχος που αναζητείται είναι πάντα ο ίδιος: Κάθε άτομο μπορεί να βρει τη ΕΜΨΥΧΗ του φύση και να ζήσει κάθε λεπτό και κάθε δράση της ζωής του μέσα στην κατάσταση της φώτισης.
Υπάρχουν χιλιάδες χιλιάδων μαθητές που ασκήθηκαν στο Διαλογισμό και έδρεψαν καρπούς. Μην αμφιβάλλεις για τις δυνατότητές του, εξαιτίας της απλότητας της μεθόδου.
Εάν δεν μπορείς να βρεις την αλήθεια εκεί όπου βρίσκεσαι, που αλλού περιμένεις να την βρεις;
Λόγια, σκέψεις όσο προσκολλούμαστε σε αυτά τόσο χάνουμε την ουσία.
Απέχω από λόγια και σκέψεις, κινούμαι ελεύθερος παντού.
Σταματώ να τρέχω πίσω από φαντάσματα.
Να ζεις μέσα στον κόσμο αλλά να μην κολλάς στη σκόνη του.
Όταν βλέπεις κάποιον να κάνει μια καλή πράξη μιμήσου τον
κι όταν κάνει μία λαθεμένη απόφευγέ την.
Τι είναι το μονοπάτι Δάσκαλε; Η καθημερινή ζωή.
Το ένα μοιάζει να βρίσκεται μέσα σε όλα.
Κι όλα μοιάζουν να βρίσκονται στο ένα.
Ο σοφός έχει το νου του σαν καθρέφτη. Δεν κρατά τίποτε.
Δεν αρνείται τίποτε. Δέχεται αλλά δεν παρακρατεί.
Δάσκαλε, τι είναι η Φώτιση; Κάνε μου τη χάρη
να μη σκορπάς εδώ τις βρωμιές σου.
Όταν έρχεται μια ευκαιρία μην την αφήσεις να περάσει.
Πριν κάνεις όμως κάτι σκέψου δυο φορές.
Αν πραγματικά αγαπώ τον εαυτό μου δεν πρέπει να τον αγαπώ.
Αν θέλω να τον προφυλάξω δεν πρέπει να τον προφυλάξω.
Σύμφωνα με το σπόρο έρχεται κι ο καρπός.
Όποιος κάνει καλό, καλό θερίζει κι όποιος κάνει κακό, τέτοιο θα βρει.
Έτσι έλεγαν οι παλιοί σοφοί.
Αν μου δώσεις κάτι χωρίς να χρησιμοποιήσεις τα χέρια σου,
τότε θα σε πλησιάσω χωρίς να χρησιμοποιήσω τα πόδια μου.
Όλα τα πράγματα επιστρέφουν στο “Ένα” το “Ένα” που επιστρέφει;
Όλα τα πράγματα είναι σαν όνειρα, σαν οφθαλμαπάτη, σαν φυσαλίδα και σκιά
είναι σαν σταγόνες δροσιάς, σαν λάμψεις αστραπής΄ έτσι θα έπρεπε να θεωρούνται.
Αν προσπαθήσεις να πετύχεις ηρεμία σταματώντας την κίνηση,
μια τέτοια ηρεμία θα είναι πάντα σε κίνηση.
Ο σπόρος της Μεγάλης Σιωπής οδηγεί στη γνώση της Μεγάλης Υπηρεσίας.
Μη θάβεις τον εαυτό σου μέσα στη ζωή.
Πέτα με τις σκέψεις σου, πέτα με τη βεβαίωση, πέτα με την αγάπη
και θα συνειδητοποιήσεις τη χαρά του πετάγματος.
Και πάλι η άβυσσος της ζωής θα παραμένει κάτω απ’ τα πόδια σου.
Υπάρχουν πολλοί δρόμοι, μα η καρδιά αναγνωρίζει τον πιο σίγουρο.
Να κατανοείς με σαφήνεια σημαίνει ότι μαθαίνεις πολλά.
Το επαναστατημένο πνεύμα συντρίβει τα δεσμά της φυλακής.
Μάθε τη Σοφία της Δύναμης, μες απ’ της ζωής τα σύμβολα.
Έλεγχος ή μη έλεγχος; Το ίδιο ζάρι δείχνει δύο πρόσωπα.
Μη έλεγχος ή έλεγχος. Και τα δύο είναι ένα θλιβερό λάθος.
Φωτογραφίες Eos Aurora,
Όσο βαθιά κι αν είναι η γνώση σου από τη μελέτη των γραφών,
δεν είναι μεγαλύτερη από μία τρίχα μαλλιών.
Στην απεραντοσύνη του διαστήματος, όσο σημαντική κι αν φαίνεται η κοσμική σου εμπειρία,
δεν είναι περισσότερη από μία σταγόνα νερού σε μια βαθιά ρεματιά.
(Όλα αυτά που γνωρίζουμε και μοιραζόμαστε μαζί σου είναι ΜΙΑ ΣΤΑΛΑ από την ΜΙΑ ΣΤΑΛΑ.)
Το Ζεν προέρχεται από τις διδασκαλίες του Bodhidharma, αλλά όταν ήρθε στην Κίνα σχηματίστηκαν καινούργιες ερμηνείες, που οδήγησαν σε νέες σχολές του Ζεν. Οι περισσότερες από αυτές τις σχολές τελικά έκλεισαν, αλλά δύο κατάφεραν να επιβιώσουν και να ευημερήσουν. Όχι γιατί το Ζεν είναι πολύπλοκο ή δύσκολο, αλλά γιατί στην Κίνα, δεν υπάρχουν έμψυχα όντα, που να κατανοούν ή να ζουν, με την καρδιά, μιας κι είναι γνωστό, πως το ενεργειακό κέντρο της καρδιάς υπάρχει μόνο στα έμψυχα όντα. Έτσι η φιλοσοφία του Ζεν κατ εξοχήν απευθύνεται στην καρδιά και δεν είναι δυνατόν να γίνει κατανοητό ή να ακολουθηθεί από τις ΟΠ (Οργανικές Πύλες)΄, ούτε κι άλλα αντίστοιχα μονοπάτια καρδιάς. Αυτοί ακολουθούν κάθε λογής –ισμό και το Ζεν απέχει πολύ.
> H πρώτη σχολή του Ts’ao-tung χαρακτηρίζεται από διαλογισμό σε κάθισμα, κάτω από την καθοδήγηση ενός δασκάλου. Σε αυτή τη σχολή ο δάσκαλος διδάσκει άμεσα και κρυφά με προφορικές οδηγίες, δίνοντας έμφαση στο επιχείρημα και την αιτία. Αυτή η βόρεια σχολή ερμηνεύει την έννοια της άμεσης φώτισης μέσα από μια διαδικασία σταδιακής καλλιέργειας. Μετά την αρχική εμπειρία αφύπνισης, χρειάζεται περαιτέρω πνευματική ανάπτυξη, ώστε να αποκτήσει τελικά πρακτική σημασία για το άτομο.
> Η δεύτερη σχολή είναι η νότια σχολή της άμεσης φώτισης, άμεσης καλλιέργειας, στην οποία και οι δύο όψεις (φώτιση και πνευματική καλλιέργεια) τελειοποιούνται ταυτόχρονα. Αυτή είναι η σχολή του Lin-chi, που χαρακτηρίζεται από τη χρήση των kung-an (κοάν) για να σπάσουν τους συνηθισμένους τρόπους σκέψεις του μαθητή, ώστε αυτός να φτάσει στην πνευματική αφύπνιση.
Δεν μπορείς να τον περιγράψεις, δεν μπορείς να τον απεικονίσεις.
Δεν μπορείς να τον θαυμάσεις, δεν μπορείς να τον αισθανθείς.
Είναι ο αληθινός σου Εαυτός, δεν έχει που να κρυφτεί.
Όταν οι λέξεις καταστρέφονται, δεν θα καταστραφεί.
Το Ζεν ως τρόπος ζωής μπορεί καλύτερα να περιγραφεί στη σχολή του Lin-chi. Το Lin-chi I-hsuan απέρριψε τυπικές πρακτικές, εστιάζοντας αντίθετα σε καθημερινές δραστηριότητες. Καθημερινές δραστηριότητες όπως το φαγητό, ο ύπνος, η ενδυμασία, ή οτιδήποτε άλλο, θεωρούνταν ως εκδηλώσεις του ατόμου στον κόσμο της ύπαρξης. Θα μπορούσε ίσως να φανεί παράδοξο, το ότι η προσοχή μας στις καθημερινές δραστηριότητες είναι αυτή που θα μας κάνει να μοιάσουμε με τον φωτισμένο Σιντάρτα. Η φώτιση σε αυτούς που δεν την έχουνε βιώσει, μοιάζει σαν κάτι το μακρινό και υπερφυσικό, κάτι που βρίσκεται πέρα από τα όρια της οικείας μας πραγματικότητας.
Αλλά, η αναγνώριση της Ατμην φύσης κάποιου, σημαίνει την αναγνώριση της ενότητας όλων των έμψυχων όντων σε μια αδιαφοροποίητη κατάσταση. Οι καθημερινές δραστηριότητες μπορούν να ειδωθούν ως μια εκδήλωση της Ατμην φύσης κάποιου, επειδή ο αφυπνισμένος νους μπορεί να συλλάβει το Παν και τη μη δυαδική του φύση. Η συνειδητοποίηση της βουδικής φύσης του ατόμου, ανυψώνει τις καθημερινές του δραστηριότητες σε ένα επίπεδο αντίστοιχο με αυτό του διαλογισμού. Θα μπορούσαμε ίσως να πούμε, πως ακόμα και μία απλή καθημερινή σπιτική δραστηριότητα, εάν γίνεται με συνείδηση και πνευματικό σκοπό, τότε αποτελεί μία πράξη διαλογισμού.
Η μη-δυαδικότητα της κατάστασης της φώτισης οδηγεί στην «Τετραπλή Ανάλυση του Lin-chi», στην οποία η υποκειμενικότητα και η αντικειμενικότητα εναλλάσσονται διαρκώς μεταξύ τους. Τα τέσσερα χαρακτηριστικά της «Τετραπλής Ανάλυσης» είναι η άρνηση της υποκειμενικότητας, η άρνηση της αντικειμενικότητας, η άρνηση και των δύο και η μη άρνηση της υποκειμενικότητας και της αντικειμενικότητας. Αυτά τα χαρακτηριστικά αντιπροσωπεύουν την διαδρομή από την κατάσταση της άγνοιας στην κατάσταση της επίγνωσης, η οποία εκδηλώνεται στη καθημερινή ζωή.
Όπως αναφέρθηκε προηγούμενα, η φώτιση αποδέχεται τον άνθρωπο και τη ζωή όπως είναι και αυτό για το Lin-chi αντιστοιχεί στο να μην αρνείται τελικά ούτε την αντικειμενικότητα, αλλά ούτε και την υποκειμενικότητα. Η ταυτόχρονη αντίληψη μέσα και από τους δύο τρόπους θέασης των πραγμάτων είναι μια έμφυτη ποιότητα, η Άτμην φύση μέσα στο άτομο, και η άμεση αφύπνιση συμβαίνει με την αναγνώριση αυτού του γεγονότος.
Δύο μοναχοί διαφωνούσαν σχετικά με μια σημαία.
Ο ένας είπε, «η σημαία κινείται». Ο άλλος απάντησε, «ο άνεμος κινείται».
Ένας δάσκαλος έτυχε να περνάει. Τους είπε:
«Ούτε ο άνεμος, μα ούτε και η σημαία. Το μυαλό σας κινείται».
Άνεμος, σημαία, κινήσεις του νου.
Η ίδια κατανόηση.
Όταν ανοίγει το στόμα. Όλα είναι λάθος.
Η σχολή του Lin-chi είναι επίσης μια σχολή άμεσης καλλιέργειας. Φαίνεται ίσως σχεδόν αδύνατο να καταφέρεις κάτι χωρίς να κουραστείς. Χωρίς την καταβολή κάποιου είδους ενέργειας, δράσης, κόπου, πώς είναι δυνατόν να αναφέρεται το Lin-chi στην άμεση καλλιέργεια; Υπολογίζεται ότι αυτό θα προκληθεί από κάτι έμφυτο, μέσα σε όλα τα έμψυχα όντα, που ονομάζεται ΘΕΛΗΣΗ. Η ιδέα της ΘΕΛΗΣΗΣ αποδέχεται κάθε άτομο ως ήδη φωτισμένο, μιας και το ΕΜΨΥΧΟ ΟΝ είναι κομμάτι από την ΠΗΓΗ. Ταυτόχρονα, η ΘΕΛΗΣΗ, ακτινοβολεί από τη έμψυχη ΔΥΝΑΜΗ του ατόμου ώστε να υποκινήσει την αφύπνιση.
Η διαδικασία τότε, είναι ίδια με το αποτέλεσμα. Αυτό φαίνεται ως μια αντίφαση. Είναι σα να λέμε ότι το ταξίδι για κάπου είναι ταυτόσημο με το να είναι κάποιος ήδη εκεί, ή «όπου κι αν πας, εκεί είσαι». Αυτή η ιδέα της άμεσης αφύπνισης άμεσης καλλιέργειας φαίνεται εντελώς παράλογη. Όμως, μπορεί να μην είναι έτσι. Η μόνη διαφορά μεταξύ του αφυπνισμένου και του μη αφυπνισμένου νου είναι στην αντίληψη και στην ΕΝΕΡΓΕΙΑ – ΘΕΛΗΣΗ. Ο αφυπνισμένος νους είναι ενήμερος ότι όλα είναι εκδήλωση της ΔΥΝΑΜΗΣ, ενώ ο μη αφυπνισμένος νους δεν είναι ενήμερος. Δε χρειάζεται κάποια μακρόχρονη διαδικασία καλλιέργειας, επειδή η ΔΥΝΑΜΗ βρίσκεται παντού.
Γι αυτή την Δύναμη μιλάει κι ο Δον Χουάν Μάτους στην διδασκαλία του
Το πιο σημαντικό πράγμα είναι να ανακαλύψεις,
ποιο είναι το πιο σημαντικό πράγμα.
Το να περπατάει κανείς είναι Ζεν. Το να κάθεται είναι Ζεν.
Το να μιλάει ή να σωπαίνει το να κινείται ή να σταματά Ζεν είναι μοναχά.
Αυτός που ξέρει δεν μιλά. Αυτός που μιλά δεν ξέρει.
Ο Δρόμος είναι σαν το διάστημα τίποτα δεν του λείπει τίποτα δεν του περισσεύει.
Αν δεν το βλέπεις είναι γιατί έχεις προτιμήσεις.
Πρόσεξε όσα λες, κι όσα λες να τα εφαρμόζεις.
Ότι υπάρχει μέσα υπάρχει και έξω. Εκείνο που δεν έχει σώμα μέσα στο σώμα κρύβεται.
Όποιος κατανοεί την αλήθεια αυτή σύντομα θα σπάσει τα δεσμά του.
Ο μεσαίος δρόμος είναι αυτός που δεν έχει μέση, ούτε δύο πλευρές.
Όταν σε ενοχλεί ο αντικειμενικός κόσμος, αυτή είναι η μία πλευρά.
Όταν ο νους είναι ταραγμένος είναι η άλλη.
Όταν δεν υπάρχει ούτε η μία ούτε η άλλη πλευρά, δεν υπάρχει ούτε η μέση.
Αυτός είναι ο μεσαίος δρόμος. Ο δρόμος του ΤΑΟ.
Υπάρχουν πολυάριθμα κοάν, όλα με το στόχο να βοηθήσουν, ένα μαθητή να φτάσει στη φώτιση και να μπερδέψουν την ροή των σκέψεων, σταματώντας τον ξέφρενο χορό τους. Η σχολή του Yuan-wu-Lin-chi πήγε ένα βήμα παραπέρα. Σε αυτή τη σχολή ένα μονάχα κοάν ήταν αρκετό ώστε να αφυπνίσει το μαθητή, καθώς όλη η διδασκαλία του Ζεν, μπορούσε να βρεθεί μέσα στο δυναμικό διαλογισμό. Ο Ta-Hui το προχώρησε ακόμα περισσότερο. Εισήγαγε την έννοια του διαλογισμού k’an-hua, στον οποίο όλο το κοάν δεν είναι σημαντικό, αντιθέτως είναι το hua-t’ou (φράση κλειδί στο κοάν), που αξίζει την εστίαση του διαλογισμού.
Το K’an-hua Ζεν δεν αλλάζει ωστόσο το σκοπό του διαλογισμού. Εξακολουθεί να βοηθά το μαθητή να οδηγηθεί στη φώτιση, ξεπερνώντας τη δυιστική σκέψη, για να φτάσει στην κατανόηση της ανείπωτης ποιότητας της Άτμην φύσης. Όπως το κοάν, έτσι και το hua-t’ou μπορεί να γίνει μόνο κατανοητό μέσα από αποφατική αντίληψη. Είτε ο διαλογισμός γίνεται πάνω σε πολλά κοάν, σε ένα κοάν, ή στο hua-t’ou του κοάν, χρησιμεύει ως μια ώθηση για αφύπνιση και ως ένα εμπόδιο για έπαρση μέσα στο μαθητή. Η έπαρση είναι το ΕΓΩ, ένα Λερναίο-κέφαλο τέρας. (Εγώ ή Gestalt)
Είναι σα να έχεις ένα μάτι, που βλέπει όλες τις μορφές
αλλά δεν βλέπει τον εαυτό του. Έτσι είναι ο νους σου.
Το φως του φτάνει παντού και αγκαλιάζει τα πάντα.
Τότε, γιατί δεν μπορεί να γνωρίσει τον εαυτό του;
Για δέκα χρόνια δεν μπορούσα να γυρίσω πίσω τώρα έχω ξεχάσει και το δρόμο.
H γνώση είναι λαθεμένη κατανόηση. Η έλλειψη γνώσης είναι τυφλή άγνοια.
Το Τάο είναι σαν τον κενό ουρανό. Εκεί, έχει μήπως σημασία το σωστό ή το λάθος; λάθος;
Ένας άνθρωπος μπορεί να φαίνεται ανόητος κι ωστόσο να μην είναι.
Μπορεί να φυλάει τη σοφία του με προσοχή.
Ακόμα και μια οργισμένη γροθιά, δε χτυπάει ένα χαμογελαστό πρόσωπο.
Η σχολή του Lin-chi μεταδόθηκε στην Ιαπωνία και μεταφράστηκε σε «Rinzai» και το kung-an σε κοάν. Ο δεύτερος μεγαλύτερος κλάδος του Ζεν, το Ts’ao-tung, επίσης μεταδόθηκε στην Ιαπωνία. Είναι γνωστός ως η σχολή του Soto. Το Ζεν διατηρεί πολλές ομοιότητες με τον πρόδρομό του, το Ch’an. Το Ζεν όπως το Ch’an και το dhyana, εξακολουθεί να σημαίνει διαλογισμό. Η εμπειρία της φώτισης μεταδίδεται άμεσα και η εμπειρία αντιμετωπίζεται ως ταυτόσημη με αυτή του Βούδα Shakyamuni και όλων των προηγούμενων από αυτόν.
Η ανικανότητα της γλώσσας να μεταβιβάσει την εμπειρία της φώτισης, αποτελεί χαρακτηριστικό του Ζεν. Το Ζεν ακόμη κράτησε την ίδια ιδέα με το Ch’an, ότι η Άτμην φύση βρίσκεται μέσα στο ΑΤΜΗΝ. Αλλά η σχολή του Soto, όσον αφορά τη μεθοδολογία που χρησιμοποιεί, στρέφεται σε μία θέαση που αποκλίνει από αυτή του Rinzai Zen.
Η φώτιση είναι σαν το φεγγάρι που καθρεφτίζεται στο νερό.
Το φεγγάρι δε βρέχεται, ούτε το νερό σπάει.
Παρόλο που το φως του είναι ευρύ και μεγαλοπρεπές,
το φεγγάρι αντανακλάται ακόμα και σε μια μικρή λασπωμένη λακκούβα.
Όλο το φεγγάρι και ολόκληρος ο ουρανός αντανακλούνται σε μία δροσοσταλίδα στο χορτάρι.
Έχει δειχτεί η σημασία που είχε το κοάν για τη σχολή του Lin-chi, όπως επίσης και η ιδέα της άμεσης φώτισης άμεσης καλλιέργειας. Η σχολή του Soto δεν κράτησε την ίδια άποψη. Ο Dogen υποτίμησε το κοάν, δίνοντας μεγαλύτερη σημασία στο zazen (κάθισμα σε διαλογισμό, χωρίς να υπάρχει κάποιο θέμα ή αντικείμενο διαλογισμού, παρά μόνο η πλήρης ηρεμία του νου) και στον καθαρό νου ως δρόμο για να φτάσει το άτομο στη φώτιση.
Ακόμη, δεν υπήρχε θέμα άμεσης καλλιέργειας, αλλά αντίθετα μια σταδιακή πορεία ζωής προς την επίγνωση. Για τον Dogen η πλήρης αφύπνιση δεν μπορούσε να έρθει μονομιάς. Θα μπορούσε να συμβεί μέσα από μια αργή διαδικασία ανάπτυξης. Το Zazen αντιστοιχούσε στην αντίληψη της Άτμην φύσης, ή στην άμεση φώτιση, ωστόσο η άποψη του Dogen ήταν ότι το να φτάσει κανείς στη συνειδητοποίηση της ΕΜΨΥΧΗΣ του Δύναμης, δεν ήταν κάτι το στατικό, που θα μπορούσε να προσεγγιστεί άμεσα, αλλά αναπτυσσόταν μέσα από κάθε προσπάθεια.
Ο Dogen έδωσε έμφαση στη σημασία της απλής πρακτικής του zazen, η οποία εκείνη την εποχή ως απλή πρακτική κυριαρχούσε στα διάφορα Ζεν κινήματα της Ιαπωνίας. Με το κάθισμα στο διαλογισμό, το άτομο καλείται να μη σκέφτεται τίποτε. Όλα τα πράγματα πρέπει να αφεθούν να φύγουν, συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού. Στο Soto Zen εμφανίζεται μια σπουδαία ιαπωνική αρχή: «αποκοίμισε το σώμα και το νου», ( και τα δύο είναι εκδηλώσεις του εγώ ) που αναφέρεται ότι σημαίνει το ίδιο με το zazen. Κατά τον Dosen, το zazen ήταν μια βασική αλήθεια του Ζεν. Ήταν ο καλύτερος τρόπος για να φτάσει το ΑΤΟΜΟ να γίνει ΑΤΜΗΝ δηλ. φωτισμένος, επειδή διαμέσου του zazen, το άτομο εξασφάλιζε τη συνειδητοποίηση της έμψυχης του φύσης. Στην ουσία, μια από τις κριτικές που ο Dogen εξέφρασε εναντίον της χρήσης των κοάν της σχολής του Rinzai, ήταν ότι η χρήση των κοάν για την επίτευξη της φώτισης, αποτελούσε από μόνη της μία προσκόλληση (προσκόλληση στη φώτιση).
Αυτοί που θεωρούν την καθημερινή ζωή ως εμπόδιο στο ΤΑΟ,
δεν βλέπουν το ΤΑΟ στις καθημερινές τους δράσεις.
Δεν έχουν ακόμα ανακαλύψει, ότι δεν υπάρχει δράση έξω από το ΤΑΟ.
Σε κάθε περίπτωση, ο διαλογισμός είναι το κλειδί για το Ch’an ή το Ζεν, όποια μορφή κι αν παίρνει αυτός. Η σύγχρονη πρακτική του Ζεν μοιάζει ελάχιστα με την καταγωγή της από την dhyana yoga, αλλά αυτό έχει μικρή σημασία. Ακόμη και μέσα από την εξέλιξη, ο βασικός σκοπός είναι περίπου ο ίδιος, είτε ονομάζεται dhyana, Ζεν, ή Ch’an. Με την πειθαρχημένη εξάσκηση του διαλογισμού, το άτομο είναι ικανό να επιτύχει μεγαλύτερα επίπεδα πνευματικής ανάπτυξης. Μέσα στο ίδιο το Ch’an εξάλλου, αν και το όνομα της σχολής μπορεί να αλλάζει, οι μέθοδοι των δασκάλων μπορεί να διαφέρουν, ο στόχος που αναζητείται είναι πάντα ο ίδιος: Κάθε άτομο μπορεί να βρει τη ΕΜΨΥΧΗ του φύση και να ζήσει κάθε λεπτό και κάθε δράση της ζωής του μέσα στην κατάσταση της φώτισης.
Υπάρχουν χιλιάδες χιλιάδων μαθητές που ασκήθηκαν στο Διαλογισμό και έδρεψαν καρπούς. Μην αμφιβάλλεις για τις δυνατότητές του, εξαιτίας της απλότητας της μεθόδου.
Εάν δεν μπορείς να βρεις την αλήθεια εκεί όπου βρίσκεσαι, που αλλού περιμένεις να την βρεις;
Λόγια, σκέψεις όσο προσκολλούμαστε σε αυτά τόσο χάνουμε την ουσία.
Απέχω από λόγια και σκέψεις, κινούμαι ελεύθερος παντού.
Σταματώ να τρέχω πίσω από φαντάσματα.
Να ζεις μέσα στον κόσμο αλλά να μην κολλάς στη σκόνη του.
Όταν βλέπεις κάποιον να κάνει μια καλή πράξη μιμήσου τον
κι όταν κάνει μία λαθεμένη απόφευγέ την.
Τι είναι το μονοπάτι Δάσκαλε; Η καθημερινή ζωή.
Το ένα μοιάζει να βρίσκεται μέσα σε όλα.
Κι όλα μοιάζουν να βρίσκονται στο ένα.
Ο σοφός έχει το νου του σαν καθρέφτη. Δεν κρατά τίποτε.
Δεν αρνείται τίποτε. Δέχεται αλλά δεν παρακρατεί.
Δάσκαλε, τι είναι η Φώτιση; Κάνε μου τη χάρη
να μη σκορπάς εδώ τις βρωμιές σου.
Όταν έρχεται μια ευκαιρία μην την αφήσεις να περάσει.
Πριν κάνεις όμως κάτι σκέψου δυο φορές.
Αν πραγματικά αγαπώ τον εαυτό μου δεν πρέπει να τον αγαπώ.
Αν θέλω να τον προφυλάξω δεν πρέπει να τον προφυλάξω.
Σύμφωνα με το σπόρο έρχεται κι ο καρπός.
Όποιος κάνει καλό, καλό θερίζει κι όποιος κάνει κακό, τέτοιο θα βρει.
Έτσι έλεγαν οι παλιοί σοφοί.
Αν μου δώσεις κάτι χωρίς να χρησιμοποιήσεις τα χέρια σου,
τότε θα σε πλησιάσω χωρίς να χρησιμοποιήσω τα πόδια μου.
Όλα τα πράγματα επιστρέφουν στο “Ένα” το “Ένα” που επιστρέφει;
Όλα τα πράγματα είναι σαν όνειρα, σαν οφθαλμαπάτη, σαν φυσαλίδα και σκιά
είναι σαν σταγόνες δροσιάς, σαν λάμψεις αστραπής΄ έτσι θα έπρεπε να θεωρούνται.
Αν προσπαθήσεις να πετύχεις ηρεμία σταματώντας την κίνηση,
μια τέτοια ηρεμία θα είναι πάντα σε κίνηση.
Ο σπόρος της Μεγάλης Σιωπής οδηγεί στη γνώση της Μεγάλης Υπηρεσίας.
Μη θάβεις τον εαυτό σου μέσα στη ζωή.
Πέτα με τις σκέψεις σου, πέτα με τη βεβαίωση, πέτα με την αγάπη
και θα συνειδητοποιήσεις τη χαρά του πετάγματος.
Και πάλι η άβυσσος της ζωής θα παραμένει κάτω απ’ τα πόδια σου.
Υπάρχουν πολλοί δρόμοι, μα η καρδιά αναγνωρίζει τον πιο σίγουρο.
Να κατανοείς με σαφήνεια σημαίνει ότι μαθαίνεις πολλά.
Το επαναστατημένο πνεύμα συντρίβει τα δεσμά της φυλακής.
Μάθε τη Σοφία της Δύναμης, μες απ’ της ζωής τα σύμβολα.
Έλεγχος ή μη έλεγχος; Το ίδιο ζάρι δείχνει δύο πρόσωπα.
Μη έλεγχος ή έλεγχος. Και τα δύο είναι ένα θλιβερό λάθος.
Φωτογραφίες Eos Aurora,
Ένας μοναχός ρώτησε τον Νανσέν: «Υπάρχει κάποια διδασκαλία που δεν έχει ειπωθεί ποτέ από κάποιον δάσκαλο;» Ο Νανσέν είπε, «ναι υπάρχει. «Ποια είναι αυτή;» ρώτησε ο μοναχός. Ο Νανσέν απάντησε: «Δεν είναι νους, δεν είναι Βούδες, δεν είναι τίποτα.» Ο Νανσέν ήταν καλός και έχασε το θησαυρό του. Αληθινά, οι λέξεις δεν έχουν δύναμη. Ακόμα και αν το βουνό γίνει θάλασσα, Οι λέξεις δεν μπορούν να ανοίξουν τον νου.
Η Συζήτηση των Κυμάτων : Ήταν ένα μικρό κύμα, πολύ λυπημένο και που μονολογούσε: «πόσο δυστυχισμένο είμαι… τα άλλα κύματα είναι τόσο μεγάλα και δυνατά και εγώ είμαι τόσο μικρό και ασήμαντο… γιατί να είναι η ζωή τόσο σκληρή;» Ένα μεγάλο κύμα που βρισκόταν εκεί κοντά, το άκουσε και αποφάσισε να του απαντήσει: «Τα λες αυτά διότι δεν έχεις κατανοήσει την πραγματική σου φύση. Νομίζεις ότι είσαι ένα κύμα και νομίζεις ότι είσαι μικρό και ασήμαντο, ενώ στην πραγματικότητα δεν είσαι τίποτα από τα δύο»
Ξαφνιασμένο το μικρό κύμα απαντά: «Πως;! Δεν είμαι κύμα;! Μα, δεν βλέπεις τον κυματισμό μου; Δεν βλέπεις τα απόνερά μου; Αν και μικρό, είναι κύμα! Τι εννοείς λέγοντας ότι δεν είμαι κύμα;»
Ήρεμα το μεγάλο κύμα αποκρίνεται: «Αυτό που καλείς ‘κύμα’ δεν είναι τίποτε άλλο από μια προσωρινή μορφή σου. Στην πραγματικότητα, δεν είσαι τίποτε άλλο παρά νερό! Όταν κατανοήσεις την βάση της φύσης σου, θα απαλλαχθείς από την μιζέρια σου και θα δεις ότι εγώ είμαι εσύ, εσύ είσαι εγώ, και οι δύο είμαστε κομμάτι του ιδίου Όλου»
Η Άδεια Κούπα: Ένας καθηγητής πανεπιστημίου, θέλοντας να μάθει περισσότερα για την φιλοσοφία του Ζεν πήγε να συναντήσει έναν διδάσκαλο του Ζεν. Ο διδάσκαλος τον καλωσόρισε και του προσέφερε τσάι. Καθώς ο διδάσκαλος σερβίριζε τσάι, ο καθηγητής μιλούσε για το Ζεν, χωρίς να σταματά καθόλου. Ο διδάσκαλος έβαζε τσάι στην κούπα του καθηγητή, και ακόμα κι όταν ξεχείλισε, συνέχιζε να βάζει τσάι. Ο καθηγητής παρακολουθούσε τον διδάσκαλο καθώς μιλούσε, μέχρι που δεν άντεξε άλλο και τον ρώτησε «μα, δεν το βλέπεις ότι έχει ξεχειλίσει;! Δεν χωράει άλλο τσάι!» και ο διδάσκαλος αποκρίθηκε «είσαι κι εσύ σαν αυτή τη κούπα… πως θέλεις να σου μιλήσω για το Ζεν αν δεν μου δώσεις πρώτα χώρο;»
Ο Εαυτός : Ένας ταραγμένος μοναχός πλησίασε έναν διδάσκαλο του Ζεν λέγοντάς του «Δάσκαλε, σε παρακαλώ βοήθησέ με! Είμαι χαμένος, απελπισμένος, δεν ξέρω ποιος είμαι! Σε παρακαλώ, δείξε μου τον εαυτό μου!» Μα ο διδάσκαλος δεν απαντούσε. Ο μοναχός τον παρακαλούσε, τον ικέτευε να του δείξει ποιος είναι, μα ο διδάσκαλος εξακολουθούσε να μην απαντά. Απογοητευμένος ο μοναχός γύρισε να φύγει, και τότε ο διδάσκαλος τον φώναξε μα όχι με το όνομα του. Ο μοναχός γύρισε ενθουσιασμένος λέγοντας «Ναι;» και ο διδάσκαλος αποκρίθηκε «Να ο εαυτός σου»
Εμμονή: Δύο μοναχοί ταξίδευαν μαζί. Όταν έφτασαν σε ένα ποτάμι, είδαν μια νέα γυναίκα ανήσυχη να κοιτά το ποτάμι. Όταν τους είδε, τους ρώτησε εάν μπορούν να την κουβαλήσουν στην απέναντι όχθη, διότι φοβόταν ότι θα πνιγεί. Ο ένας μοναχός δίστασε, μιας και απαγορεύεται σε μοναχούς να αγγίζουν γυναίκες. Ο άλλος όμως χωρίς δισταγμό, ανέβασε την γυναίκα στους ώμους του και την πέρασε απέναντι. Καθώς συνέχιζαν το ταξίδι τους, ο πρώτος μοναχός δεν σταματούσε να επιπλήττει τον δεύτερο που κουβάλησε την γυναίκα. Μέχρι που τέλος ο δεύτερος δεν άντεξε άλλο και του αποκρίθηκε «αδελφέ μου, εγώ την κουβάλησα για λίγα λεπτά, μα εσύ ακόμα την κουβαλάς»
Η Κίνηση του Νου: Δύο άντρες διαφωνούσαν για μια σημαία που κυμάτιζε με τον αέρα. Ο ένας έλεγε «είναι ο αέρας που κινείται» ενώ ο άλλος «όχι, είναι η σημαία που κινείται»… Ένας διδάσκαλος του Ζεν έτυχε να περνά από εκεί και να ακούσει την διαφωνία. Τους διέκοψε λέγοντας «Δεν είναι ούτε ο αέρας, ούτε η σημαία που κινείται, μα ο Νους!»...
Ξαφνιασμένο το μικρό κύμα απαντά: «Πως;! Δεν είμαι κύμα;! Μα, δεν βλέπεις τον κυματισμό μου; Δεν βλέπεις τα απόνερά μου; Αν και μικρό, είναι κύμα! Τι εννοείς λέγοντας ότι δεν είμαι κύμα;»
Ήρεμα το μεγάλο κύμα αποκρίνεται: «Αυτό που καλείς ‘κύμα’ δεν είναι τίποτε άλλο από μια προσωρινή μορφή σου. Στην πραγματικότητα, δεν είσαι τίποτε άλλο παρά νερό! Όταν κατανοήσεις την βάση της φύσης σου, θα απαλλαχθείς από την μιζέρια σου και θα δεις ότι εγώ είμαι εσύ, εσύ είσαι εγώ, και οι δύο είμαστε κομμάτι του ιδίου Όλου»
Η Άδεια Κούπα: Ένας καθηγητής πανεπιστημίου, θέλοντας να μάθει περισσότερα για την φιλοσοφία του Ζεν πήγε να συναντήσει έναν διδάσκαλο του Ζεν. Ο διδάσκαλος τον καλωσόρισε και του προσέφερε τσάι. Καθώς ο διδάσκαλος σερβίριζε τσάι, ο καθηγητής μιλούσε για το Ζεν, χωρίς να σταματά καθόλου. Ο διδάσκαλος έβαζε τσάι στην κούπα του καθηγητή, και ακόμα κι όταν ξεχείλισε, συνέχιζε να βάζει τσάι. Ο καθηγητής παρακολουθούσε τον διδάσκαλο καθώς μιλούσε, μέχρι που δεν άντεξε άλλο και τον ρώτησε «μα, δεν το βλέπεις ότι έχει ξεχειλίσει;! Δεν χωράει άλλο τσάι!» και ο διδάσκαλος αποκρίθηκε «είσαι κι εσύ σαν αυτή τη κούπα… πως θέλεις να σου μιλήσω για το Ζεν αν δεν μου δώσεις πρώτα χώρο;»
Ο Εαυτός : Ένας ταραγμένος μοναχός πλησίασε έναν διδάσκαλο του Ζεν λέγοντάς του «Δάσκαλε, σε παρακαλώ βοήθησέ με! Είμαι χαμένος, απελπισμένος, δεν ξέρω ποιος είμαι! Σε παρακαλώ, δείξε μου τον εαυτό μου!» Μα ο διδάσκαλος δεν απαντούσε. Ο μοναχός τον παρακαλούσε, τον ικέτευε να του δείξει ποιος είναι, μα ο διδάσκαλος εξακολουθούσε να μην απαντά. Απογοητευμένος ο μοναχός γύρισε να φύγει, και τότε ο διδάσκαλος τον φώναξε μα όχι με το όνομα του. Ο μοναχός γύρισε ενθουσιασμένος λέγοντας «Ναι;» και ο διδάσκαλος αποκρίθηκε «Να ο εαυτός σου»
Εμμονή: Δύο μοναχοί ταξίδευαν μαζί. Όταν έφτασαν σε ένα ποτάμι, είδαν μια νέα γυναίκα ανήσυχη να κοιτά το ποτάμι. Όταν τους είδε, τους ρώτησε εάν μπορούν να την κουβαλήσουν στην απέναντι όχθη, διότι φοβόταν ότι θα πνιγεί. Ο ένας μοναχός δίστασε, μιας και απαγορεύεται σε μοναχούς να αγγίζουν γυναίκες. Ο άλλος όμως χωρίς δισταγμό, ανέβασε την γυναίκα στους ώμους του και την πέρασε απέναντι. Καθώς συνέχιζαν το ταξίδι τους, ο πρώτος μοναχός δεν σταματούσε να επιπλήττει τον δεύτερο που κουβάλησε την γυναίκα. Μέχρι που τέλος ο δεύτερος δεν άντεξε άλλο και του αποκρίθηκε «αδελφέ μου, εγώ την κουβάλησα για λίγα λεπτά, μα εσύ ακόμα την κουβαλάς»
Η Κίνηση του Νου: Δύο άντρες διαφωνούσαν για μια σημαία που κυμάτιζε με τον αέρα. Ο ένας έλεγε «είναι ο αέρας που κινείται» ενώ ο άλλος «όχι, είναι η σημαία που κινείται»… Ένας διδάσκαλος του Ζεν έτυχε να περνά από εκεί και να ακούσει την διαφωνία. Τους διέκοψε λέγοντας «Δεν είναι ούτε ο αέρας, ούτε η σημαία που κινείται, μα ο Νους!»...
Ο ελέφαντας και ο ψύλλος : Ο δάσκαλος Ζεν Roshi Kapleau δέχτηκε να διδάξει μια ομάδα ψυχαναλυτών για το Ζεν. Αφ’ ότου συστήθηκε στην ομάδα, από τον διευθυντή του ερευνητικού ινστιτούτου, ο Roshi κάθισε κάτω ήσυχα, πάνω σε ένα μαξιλάρι. Ένας μαθητής πήγε και κάθισε κάτω, δίπλα στον δάσκαλο και τον ρώτησε «τι είναι Ζεν;» Ο Roshi έβγαλε μια μπανάνα, την ξεφλούδισε και άρχισε να την τρώει. «Αυτό είναι όλο;» είπε ο μαθητής «δεν μπορείς να μου δείξεις κάτι άλλο;» «Έλα πιο κοντά παρακαλώ» είπε ο δάσκαλος. Ο μαθητής υπάκουσε κι ο Roshi κούνησε την φλούδα της μπανάνας μπροστά του. Ο μαθητής απογοητευμένος, έφυγε.
Ένας άλλος μαθητής από το ακροατήριο, σηκώθηκε και είπε «καταλάβατε;». Κανείς δεν απάντησε. «Μόλις είδατε μια εξαιρετική εξήγηση του Ζεν. Έχετε άλλες ερωτήσεις;» πρόσθεσε. Μετά από αρκετές στιγμές σιωπής, κάποιος είπε «Roshi, δεν είμαι ικανοποιημένος από την εξήγησή σου. Μας έδειξες κάτι που δεν είμαι σίγουρος ότι καταλαβαίνω. Σίγουρα μπορείς να μας ΠΕΙΣ κάτι για το Ζεν»
«Εάν επιμένετε στα λόγια» απάντησε ο Roshi «τότε το Ζεν είναι ένας ελέφαντας που ζευγαρώνει μ’ έναν ψύλλο».
Ο Σοφός άνθρωπος : Η φήμη για έναν Σοφό άνθρωπο που ζούσε σ’ ένα μικρό σπιτάκι στην κορυφή ενός βουνού, εξαπλώθηκε σ’ όλη την επαρχία. Έτσι, ένας χωρικός αποφάσισε να κάνει το δύσκολο ταξίδι στην κορυφή, για να τον συναντήσει. Όταν έφτασε στο σπίτι, είδε έναν γέρο υπηρέτη που τον υποδέχτηκε στην πόρτα. «Θα ήθελα να δω τον Σοφό άνθρωπο» είπε ο χωρικός στον υπηρέτη.
Ο υπηρέτης του χαμογέλασε και τον άφησε να περάσει μέσα. Καθώς προχωρούσαν μέσα στο σπίτι, ο χωρικός κοιτούσε ανυπόμονα γύρω του, αναζητώντας τον Σοφό άνθρωπο. Μα προτού το καταλάβει, έφτασαν στην πίσω πόρτα και ο υπηρέτης τον συνόδευσε έξω. Ο χωρικός σταμάτησε και είπε στον υπηρέτη «μα, θέλω να δω τον Σοφό άνθρωπο!» «Τον είδες» του απάντησε ο γέρος. «Αν δεν γνωρίζεις τι είναι Σοφία, πως θα την αναγνωρίσεις όταν την συναντήσεις; »
Τα Βιβλία και η Φώτιση : Κάποτε έζησε ένας φημισμένος φιλόσοφος, που είχε αφιερωθεί στην μελέτη του Ζεν για πολλά χρόνια. Την ημέρα που τελικά έφτασε στην φώτιση, πήρε όλα του τα βιβλία, τα πήγε στον κήπο του και τα ‘καψε.
Αυτοσυγκέντρωση : Ένας αλαζόνας πρωταθλητής τοξοβολίας, προκάλεσε σε αγώνα έναν δάσκαλο Ζεν, που ήταν γνωστός για τις ικανότητές του στην τοξοβολία. Ο νεαρός πρωταθλητής, έκανε αρχικά επίδειξη ικανοτήτων, χτυπώντας από μεγάλη απόσταση το κέντρο ενός στόχου και μετά χωρίζοντας στα δύο το πρώτο βέλος με ένα δεύτερο. «Ορίστε!» είπε μετά στον δάσκαλο «για να δούμε εάν μπορείς να συναγωνιστείς κάτι τέτοιο!».
Ατάραχος ο δάσκαλος, δεν τράβηξε το τόξο του, παρά ζήτησε από τον νεαρό να τον ακολουθήσει στο βουνό. Περίεργος ο νεαρός, ακολούθησε τον δάσκαλο, μέχρι που έφτασαν μπροστά από ένα βαθύ χάσμα και που τις δύο του πλευρές συνέδεε μια αμφιβόλου ασφάλειας παλιά σχοινένια γέφυρα. Ήρεμα ο δάσκαλος ανέβηκε στην γέφυρα και προχώρησε μέχρι τα μισά της διαδρομής, έχοντας ακριβώς από κάτω του το τεράστιο χάσμα. Εκεί σταμάτησε, τράβηξε το τόξο του, στόχευσε ένα μακρινό δέντρο και έριξε το βέλος, πετυχαίνοντας τον στόχο. Ήρεμα πάλι επέστρεψε εκεί που στεκότανε ο νεαρός και του είπε «σειρά σου». Τρομαγμένος ο νεαρός, αφού κοίταξε πρώτα την άβυσσο από κάτω τους και μετά την ετοιμόρροπη γέφυρα, αρνήθηκε να προσπαθήσει.
«Είσαι πολύ ικανός με το τόξο» του είπε ο δάσκαλος «μα δεν ελέγχεις τον νου, που ελευθερώνει την βολή».
Εγωισμός : Υπήρχε πριν από αιώνες ένας σπουδαίος Υπουργός και Αξιωματούχος της Κίνας. Όμως, παρά την φήμη, τα πλούτη και την δύναμή του στην εξουσία, έτρεφε βαθύ σεβασμό στον πνευματικό του δάσκαλο, που επισκεπτότανε συχνά και στον οποίο πάντα συμπεριφερότανε με ευγένεια και ταπεινότητα. Σε μια από τις επισκέψεις του, ρώτησε τον δάσκαλό του «σεβασμιότατε, τι είναι ο εγωισμός κατά την γνώμη σου;» Αμέσως ο δάσκαλος κοκκίνισε από θυμό και είπε άγρια στον μαθητή του «τι ανόητη ερώτηση είναι αυτή; ». Ο Υπουργός αμέσως πετάχτηκε πάνω ξαφνιασμένος από την αντίδραση του δασκάλου του και φανερά εκνευρισμένος, έτοιμος να βάλει τις φωνές στον δάσκαλο. Τότε ο δάσκαλος τον πρόλαβε χαμογελώντας ήρεμα και του είπε «ΑΥΤΟ, εξοχότατε, είναι εγωισμός».
(ολόκληρη η διδασκαλία του Δον Χουάν Μάτους επικεντρώνεται γύρω απ την εξαφάνιση του εγώ.)
Ποίος και Τι είσαι; Ένας Αυτοκράτορας, κάλεσε έναν φημισμένο Δάσκαλο Ζεν στο παλάτι του, για να του θέσει μερικές ερωτήσεις σχετικά με το ΖΕΝ. «Ποιά είναι η ανώτατη αλήθεια;» Ρώτησε ο Αυτοκράτορας. «Η απόλυτη κενότητα… και ούτε ίχνος αγιοσύνης» απάντησε ο Δάσκαλος. «Εάν δεν υπάρχει αγιότητα» απόρησε ο Αυτοκράτορας «τότε εσύ ποιός και τι είσαι;»
«Δεν ξέρω» απάντησε γαλήνια ο Δάσκαλος.
Θα περάσει : Ένας μαθητής πήγε στον δάσκαλό του και του είπε «δάσκαλε, ο διαλογισμός μου είναι απαίσιος! Μου αποσπάται συνέχεια η προσοχή, τα πόδια μου πονάνε και συχνά με παίρνει ο ύπνος! Είναι απαίσιος!» «Θα περάσει» απάντησε ήρεμα ο δάσκαλος. Περνάει λίγο ο καιρός και ο ίδιος μαθητής λέει στον δάσκαλό του «δάσκαλε, ο διαλογισμός μου τελικά είναι υπέροχος! Τόσο συνειδητός, γαλήνιος και ζωντανός! Υπέροχος!» «Θα περάσει» του ξαναλέει ο δάσκαλος ήρεμα.
Κυνηγώντας δύο λαγούς : Ένας μαθητής των πολεμικών τεχνών, πλησίασε τον δάσκαλό του λέγοντάς του «θα ήθελα να βελτιώσω τις γνώσεις μου στις πολεμικές τέχνες. Γι αυτό, παράλληλα με την μαθητεία μου μαζί σου, θα ήθελα να μαθητεύσω και με άλλον έναν δάσκαλο, διαφορετικού στυλ. Πως σου φαίνεται αυτή η ιδέα;» Ο δάσκαλος απάντησε «ο κυνηγός που κυνηγά δύο λαγούς, τελικά δεν θα πιάσει κανέναν»
Απόλυτη επίγνωση: Μετά από δεκαετή μαθητεία, ο Tenno έφτασε τον βαθμό του δασκάλου Ζεν. Μια βροχερή μέρα, πήγε να επισκεφτεί τον φημισμένο δάσκαλο Nan-in. Καθώς μπήκε μέσα στο σπίτι, ο δάσκαλος τον υποδέχτηκε με μια ερώτηση «άφησες τα ξυλοπάπουτσα και την ομπρέλα σου στην είσοδο;» «Ναι» απάντησε ο Tenno. «Πες μου» συνέχισε ο δάσκαλος «άφησες την ομπρέλα σου αριστερά από τα ξυλοπάπουτσα ή από τα δεξιά;» Ο Tenno δεν γνώριζε την απάντηση και κατάλαβε ότι δεν είχε ακόμα κατακτήσει την απόλυτη επίγνωση. Έτσι, έμεινε στο πλάι του Nan-in ως μαθητής του, για άλλα δέκα χρόνια.
Το δώρο των προσβολών : Κάποτε ζούσε ένας σπουδαίος πολεμιστής. Παρά την προχωρημένη ηλικία του, μπορούσε να νικήσει οποιονδήποτε τον προκαλούσε. Η φήμη του έφτασε πολύ μακριά και πολλοί μαθητές έρχονταν για να μαθητεύσουν πλάι του. Μια μέρα, ένας ασήμαντος πολεμιστής έφτασε στην πόλη, αποφασισμένος να γίνει αυτός που θα νικήσει τον σπουδαίο δάσκαλο. Μαζί με την δύναμή του, είχε το ταλέντο να εντοπίζει τις αδυναμίες του αντιπάλου του. Περίμενε πάντα τον αντίπαλο να κάνει την πρώτη κίνηση, αποκαλύπτοντας έτσι την αδυναμία του, και μετά του επιτιθότανε ανελέητα και με τρομερή ταχύτητα. Κανείς δεν είχε αντέξει μαζί του, πέραν του πρώτου γύρου της μάχης.
Παρά τις συμβουλές των μαθητών του, ο γέρος δάσκαλος δέχτηκε με χαρά την πρόκληση του νεαρού πολεμιστή. Καθώς λοιπόν είχαν λάβει τις θέσεις τους, ο νεαρός πολεμιστής άρχισε να προσβάλλει τον γέρο πολεμιστή, να του πετάει χώμα και να τον φτύνει στο πρόσωπο. Για πολλές ώρες συνέχισε να τον προσβάλλει, με κάθε γνωστή κατάρα και προσβολή. Μα ο γέρος πολεμιστής παρέμενε ατάραχος και ακίνητος, μέχρι που τελικά ο νεαρός πολεμιστής εξουθενώθηκε και αναγνωρίζοντας την ήττα του, έφυγε ντροπιασμένος.
Οι μαθητές του γέρου πολεμιστή, λίγο απογοητευμένοι που δεν έγινε μάχη, μαζεύτηκαν γύρω του και τον ρώτησαν «πως άντεξες τέτοιο εξευτελισμό; Πως κατάφερες να τον διώξεις;» «Εάν κάποιος σου προσφέρει ένα δώρο, κι εσύ αρνηθείς να το δεχτείς» είπε ο δάσκαλος «σε ποιόν ανήκει το δώρο;».
Γνωρίζοντας τα ψάρια: Μια μέρα, ο Chuang Tzu και ο φίλος του έκαναν βόλτα δίπλα στο ποτάμι. «Κοίτα τα ψάρια που κολυμπάνε» είπε ο Chuang Tzu «το διασκεδάζουν» «Δεν είσαι ψάρι» του απάντησε ο φίλος του «άρα δεν μπορείς πραγματικά να ξέρεις ότι το διασκεδάζουν» «Δεν είσαι εγώ» απάντησε ο Chuang Tzu «άρα πως ξέρεις ότι εγώ δεν ξέρω ότι το διασκεδάζουν;»
Το φεγγάρι δεν κλέβεται : Ένας δάσκαλος Ζεν ζούσε μια απλή ζωή σε μια καλύβα, στους πρόποδες ενός βουνού. Ένα βράδυ, καθώς ήταν έξω από την καλύβα, ένας κλέφτης μπήκε μέσα αλλά είδε ότι δεν υπήρχε τίποτα εκεί για να κλέψει. Εκείνη τη στιγμή γύρισε ο δάσκαλος και τον είδε. «Ήρθες από μακριά για να με επισκεφτείς» του είπε «και δεν είναι σωστό να φύγεις με άδεια χέρια. Σε παρακαλώ, πάρε τα ρούχα μου ως δώρο». Ο κλέφτης ξαφνιάστηκε, αλλά άρπαξε τα ρούχα και άρχισε να τρέχει. Ο δάσκαλος απέμεινες γυμνός, να κοιτά το φεγγάρι. «Τον φουκαρά» σκέφτηκε «μακάρι να μπορούσα να του δώσω αυτό το πανέμορφο φεγγάρι».
Η φύση των πραγμάτων: Δύο μοναχοί έπλεναν τις κούπες τους στο ποτάμι, όταν είδαν έναν σκορπιό να πνίγεται. Ο ένας μοναχός, αμέσως τον άρπαξε και τον άφησε δίπλα στην όχθη. Κατά την διάρκεια, ο σκορπιός τον τσίμπησε. Καθώς συνέχισε να πλένει την κούπα του, ο σκορπιός και πάλι έπεσε στο νερό. Ο μοναχός και πάλι τον έσωσε, ενώ ο σκορπιός και πάλι τον τσίμπησε.
Ο άλλος μοναχός τον ρώτησε «αδελφέ μου, γιατί συνεχίζεις να τον σώζεις, αφού το γνωρίζεις ότι είναι στην φύση του σκορπιού να τσιμπάει;» «Διότι είναι στην δική μου φύση να σώζω» απάντησε ο μοναχός.
Όχι άλλες ερωτήσεις: Ένας ψυχίατρος, συνάντησε έναν δάσκαλο Ζεν σε κάποιο κοινωνικό γεγονός. Έτσι, είχε την ευκαιρία να τον ρωτήσει κάτι που καιρό τον απασχολούσε. «Πως ακριβώς βοηθάς τους ανθρώπους;» τον ρώτησε. «Με το να τους φτάνω εκεί που δεν έχουν να κάνουν άλλες ερωτήσεις» απάντησε ο δάσκαλος.
Όχι νεκρός ακόμα : Ο αυτοκράτορας ρώτησε τον δάσκαλο Gudo «τι συμβαίνει σ’ έναν φωτισμένο άνθρωπο, μετά θάνατο;» «Πως να ξέρω;» αποκρίθηκε ο Gudo «Επειδή είσαι δάσκαλος» απάντησε ο Αυτοκράτορας «Μάλιστα μεγαλειότατε» αποκρίθηκε ο Gudo «αλλά όχι νεκρός δάσκαλος!»
Μαθαίνοντας με τον σκληρό τρόπο : Ο γιός ενός ταλαντούχου κλέφτη, ζήτησε από τον πατέρα του να του μάθει την τέχνη του. Ο γέρος κλέφτης συμφώνησε και το ίδιο βράδυ πήρε τον γιό του να διαρρήξουν μαζί ένα μεγάλο σπίτι. Καθώς οι ένοικοι κοιμόνταν, αθόρυβα ο γέρος έβαλε τον γιό του μέσα σ’ ένα δωμάτιο που είχε και μια ντουλάπα με ρούχα. Του είπε να πάει μέσα στην ντουλάπα και να πάρει μερικά ρούχα. Μόλις μπήκε μέσα ο μικρός, ο πατέρας του έκλεισε την πόρτα και τον κλείδωσε μέσα. Μετά, βγήκε από το σπίτι, πήγε στην κεντρική πόρτα, την χτύπησε δυνατά ξυπνώντας τους ένοικους, κι εξαφανίστηκε γρήγορα. Ώρες αργότερα, ο γιός του επέστρεψε σπίτι τους εξουθενωμένος. «Πατέρα, γιατί με κλείδωσες στην ντουλάπα;» ρώτησε θυμωμένος «αν δεν απελπιζόμουν τόσο από τον φόβο μη με πιάσουν, δεν θα κατάφερνα να διαφύγω. Επιστράτευσα όλη μου εφευρετικότητα για να ξεφύγω!» Ο γέρος χαμογέλασε και αποκρίθηκε «γιέ μου, μόλις έλαβες το πρώτο μάθημα της τέχνης των διαρρήξεων»
Το αριστούργημα: Ένας σπουδαίος καλλιγράφος σχεδίαζε μερικά καλλιγραφήματα σε χαρτί ενώ ένας από τους ιδιαίτερα παρατηρητικούς του μαθητές, τον παρακολουθούσε στην εργασία. Όταν ο καλλιγράφος τελείωσε, ζήτησε την γνώμη του μαθητή του, που αμέσως του είπε ότι δεν είναι καλό. Ο δάσκαλος ξαναπροσπάθησε, μα ο μαθητής και πάλι δεν ήταν ευχαριστημένος. Πάλι και πάλι ο καλλιγράφος σχεδίαζε το ίδιο σχέδιο, ενώ ο μαθητής απέρριπτε τα αποτελέσματα. Τελικά, όταν ο μαθητής είχε την προσοχή του αλλού, ο δάσκαλος άρπαξε την ευκαιρία και γρήγορα σχεδίασε αυθόρμητα το σχέδιο. «Ορίστε!» του είπε «αυτό πως σου φαίνεται;» «Αυτό» αποκρίθηκε ενθουσιασμένος ο μαθητής «είναι ένα αριστούργημα!»
Ίσως: Μια Ταοϊστική ιστορία αφηγείται έναν γέρο αγρότη που δούλευε στα χωράφια του πολλά χρόνια. Μια μέρα, το άλογό του το σκάσε. Όταν το έμαθαν οι γείτονες, πήγαν να τον επισκεφτούν.
«Τι ατυχία…» έλεγαν με συμπάθεια.
«Θα δούμε.» απαντούσε ο αγρότης.
Την επόμενη μέρα, το άλογο επέστρεψε, φέρνοντας μαζί του 3 ακόμα άγρια άλογα.
«Τι καλή τύχη!» θαύμασαν οι γείτονες.
«Θα δούμε.» απαντούσε ο αγρότης.
Την επόμενη μέρα, ο γιός του αγρότη προσπάθησε να καβαλήσει ένα από τα άγρια άλογα. Μα έπεσε και έσπασε το πόδι του. Γι άλλη μια φορά οι γείτονες ήρθαν να συμπαρασταθούν.
«Τι ατυχία…» έλεγαν με συμπάθεια.
«Θα δούμε.» απαντούσε ο αγρότης.
Την επόμενη μέρα, στρατιωτικοί ήρθαν στο χωριό και επιστράτευσαν όλους τους νέους, εκτός από τον γιό του αγρότη, επειδή είχε σπασμένο πόδι.
«Τι καλή τύχη!» θαύμασαν οι γείτονες.
«Θα δούμε.» απαντούσε ο αγρότης.
Ο λιθοξόος : Κάποτε ήταν ένας λιθοξόος που δεν ήταν ικανοποιημένος από τον εαυτό του και την ζωή του. Μια μέρα, περνώντας έξω από το σπίτι ενός πλούσιου εμπόρου, κοίταξε μέσα από την ανοιχτή πόρτα και θαύμασε τα όμορφα πράγματα και τους σημαντικούς επισκέπτες. «Πόσο σπουδαίος να είναι αυτός ο έμπορος!» σκέφτηκε με ζήλια και ευχήθηκε να γίνει σαν αυτόν τον έμπορο.
Προς μεγάλη του έκπληξη, αμέσως μεταμορφώθηκε σε έμπορο, απολαμβάνοντας τις πολυτέλειες και την ισχυρή επιρροή, μα και την ζήλια των πιο φτωχών απ’ αυτόν.
Σύντομα, ένας σημαντικός προύχοντας πέρασε από τον δρόμο, που τον μετέφεραν σε σέντια και συνοδευόμενος από στρατιωτικούς. Όλοι, όσο πλούσιοι κι αν ήταν, υποκλίνονταν μπροστά του.
«Πόσο ισχυρός είναι αυτός ο προύχοντας!» σκέφτηκε «εύχομαι να ήμουν προύχοντας!» Αμέσως μεταμορφώθηκε σε ισχυρό προύχοντα, που όλοι φοβούνταν αλλά και μισούσαν. Ήρθε το καλοκαίρι και οι πολύ ζεστές μέρες, κι ο προύχοντας ένιωθε άβολα μέσα στην σέντια του. Κοίταξε ψηλά τον ήλιο και σκέφτηκε «πόσο ισχυρός είναι ο ήλιος! Εύχομαι να ήμουν ο ήλιος!» Αμέσως έγινε ο ήλιος, να λάμπει πάνω από τον κόσμο, να λατρεύεται και να θαυμάζεται από τους ανθρώπους, αλλά και να καταριέται από τους αγρότες -που τους έκαιγε τα σπαρτά- και από τους εργάτες που υπέφεραν κάνοντας την εργασία τους. Μα ξάφνου, ένα μεγάλο μαύρο σύννεφο πέρασε από μπροστά του, εμποδίζοντάς τον να λάμψει παντού πάνω στη γη.
«Πόσο ισχυρό είναι αυτό το σύννεφο!» σκέφτηκε «εύχομαι να ήμουν σύννεφο!» Αμέσως μεταμορφώθηκε σε βαρύ, μαύρο σύννεφο, που πλημμύριζε με το νερό του τα σπαρτά και τα χωρία, κι όλοι το καταριόνταν. Μα σύντομα, κατάλαβε ότι παρασέρνονταν από μια μεγαλύτερη δύναμη, τον άνεμο. «Πόσο ισχυρός είναι ο άνεμος!» σκέφτηκε «εύχομαι να ήμουν ο άνεμος!»
Αμέσως έγινε ο άνεμος, να φυσάει μανιασμένα ξεριζώνοντας δέντρα και καταστρέφοντας τις σκεπές των σπιτιών, κι όλοι να τον καταριόνται. Σύντομα όμως βρέθηκε μπροστά σε έναν θεόρατο βράχο, που δεν μετακινούνταν καθόλου, παρά την δύναμη του ανέμου. «Πόσο ισχυρός είναι αυτός ο βράχος!» σκέφτηκε «εύχομαι να ήμουν βράχος!» Αμέσως έγινε ένας δυνατός, τεράστιος βράχος. Ότι πιο σταθερό πάνω στην γη. Έτσι όπως στεκότανε απολαμβάνοντας την δύναμή του, άκουσε τον ήχο μεταλλικού εργαλείου πάνω στην επιφάνειά του και ένιωσε ν’ αλλάζει η μορφή του.
«Τι μπορεί να είναι πιο ισχυρό από εμένα;» σκέφτηκε. Κοίταξε κάτω χαμηλά, και είδε έναν λιθοξόο.
Ο παράδεισος : Δύο άνθρωποι είχαν χαθεί μέσα στην έρημο για μέρες και κινδύνευαν να πεθάνουν από την δίψα και την ασιτία. Κάποια στιγμή όμως, βρέθηκαν μπροστά σ’ έναν ψηλό τοίχο. Πίσω από τον τοίχο έρχονταν ήχοι νερού που κυλά, πουλιών να τραγουδούν και πάνω από τον τοίχο ξεπρόβαλαν κλωνάρια δέντρων, φορτωμένα με καρπούς. Ο ένας κατάφερε με δυσκολία να σκαρφαλώσει και να περάσει πάνω από τον τοίχο, μέσα στον κήπο. Ο άλλος, έκανε μεταβολή και ξαναμπήκε στην έρημο, ψάχνοντας γι άλλους χαμένους ταξιδιώτες, για να τους βοηθήσει να βρουν τον δρόμο τους στον κήπο.
Η παρούσα στιγμή : Ένας Ιάπωνας πολεμιστής αιχμαλωτίστηκε από τους εχθρούς και φυλακίστηκε. Εκείνη τη νύχτα, δε μπορούσε να κοιμηθεί, φοβούμενος ότι την επόμενη μέρα ίσως να τον ανακρίνουν, θα τον βασανίσουν και τελικά τον εκτελέσουν. Μα, εκείνη τη στιγμή θυμήθηκε τα λόγια του ζεν δασκάλου του: «Το αύριο δεν είναι πραγματικό. Είναι μια ψευδαίσθηση. Η μόνη πραγματικότητα είναι το τώρα». Θυμούμενος αυτά τα λόγια, χαμογέλασε, γαλήνεψε και κοιμήθηκε.
Επιγραμματικά : Η λέξη Ζεν είναι η μετατροπή στη Γιαπωνέζικη γλώσσα του Ινδικού όρου DHYANA, που σημαίνει δυναμικός διαλογισμός ή διαρκής στοχασμός μέσα στην καθημερινότητα. Όταν εισήλθε στην Κίνα αυτή η μη ορθόδοξη (γιατί δεν δίνει σημασία στην μελέτη των ιερών κειμένων) πνευματική Σχολή ο όρος αποδόθηκε σαν Τζαν. Σήμερα το Ζεν συνεχίζει να υπάρχει στην Ιαπωνία και μάλιστα τις τελευταίες δεκαετίες έχει διεισδύσει στη Δύση, επηρεάζοντας βαθιά τον σύγχρονο ψυχαναλυτικό τρόπο σκέψης και αποτελώντας μια σημαντική μέθοδο προσέγγισης του Αληθινού, προσφέροντας έτσι στον στεγνό δυτικό ορθολογισμό μια διέξοδο για την αποκατάσταση της ψυχοσωματικής του ισορροπίας.
Το ΖΕΝ δεν είναι Βουδισμός ούτε καν –ισμός, δεν είναι θρησκεία, αλλά είναι μια στάση ζωής, ΜΕΣΑ στην καθημερινότητα. Ταιριάζει πάρα πολύ με τις διδασκαλίες του Δον Χουάν προς την ομάδα του Κάρλος Καστανέντα και δεν εξαιρούσε καθόλου τις γυναίκες απ αυτήν κάθε άλλο μάλιστα.
το Ζεν λειτουργεί με το υποσυνείδητο και θέλει να διευρύνει το συνειδητό μέρος πέρα από τα στενά του υλικά κι εφήμερα όρια. Για αυτό οι Δάσκαλοι του Ζεν λένε ότι ο μαθητής δεν πρέπει να σκέπτεται με το μυαλό του αν θέλει να καταλάβει το Ζεν. Πρέπει να «σκέπτεται» με την κοιλιά, με το υπογάστριο, δηλ. πρέπει να νιώθει την αλήθεια και όχι να προσπαθεί να την κατανοήσει. Πρέπει να είναι αυθόρμητος, για να μπορεί να μπαίνει στην «φυσική ροή» του Πραγματικού, του Ενός-Παντός. Αυτός είναι ίσως ένας από τους λόγους που κάνουν το Ζεν τόσο δυσνόητο και απρόσιτο στο δυτικό μελετητή, ο οποίος είναι συνηθισμένος σε έναν οριζόντιο και πεζό ορθολογιστικό τρόπο σκέψης. Η μεθοδολογία του Ζεν, περιπλοκότατη μέσα στη φαινομενική της απλότητα, επιτρέπει τη βίωση της Αλήθειας και της Ζωής και όχι την κατανόησή της.
Ο Γιοσού ρώτησε τον Δάσκαλο Νάνσεν: – Ποια είναι η Οδός;
Ο Νάνσεν είπε: – Η καθημερινή ζωή είναι η Οδός.
Ο Γιοσού ξαναρώτησε: – Μπορεί να μελετηθεί;
Ο Νάνσεν είπε: – Αν προσπαθήσεις να τη μελετήσεις θα βρεθείς πολύ μακριά της.
Ο Γιοσού ρώτησε: – Αν δεν την μελετήσω πώς θα καταλάβω ότι είναι η Οδός;
Ο Νάνσεν είπε: – Η Οδός δεν ανήκει στον κόσμο της αντίληψης
ούτε κι ανήκει στον κόσμο της μη αντίληψης.
Η νοητικότητα είναι αυταπάτη και η μη νοητικότητα είναι χωρίς νόημα.
Αν θέλεις να φθάσεις την πραγματική οδό πέρα από κάθε αμφιβολία,
βάλε τον εαυτό σου στην ίδια ελευθερία με τον Ουρανό.
Μην τον ονομάζεις ούτε καλό ούτε όχι καλό.
Αυτό είναι το ΖΕΝ … Είναι;
ΠΗΓΗ
Ένας άλλος μαθητής από το ακροατήριο, σηκώθηκε και είπε «καταλάβατε;». Κανείς δεν απάντησε. «Μόλις είδατε μια εξαιρετική εξήγηση του Ζεν. Έχετε άλλες ερωτήσεις;» πρόσθεσε. Μετά από αρκετές στιγμές σιωπής, κάποιος είπε «Roshi, δεν είμαι ικανοποιημένος από την εξήγησή σου. Μας έδειξες κάτι που δεν είμαι σίγουρος ότι καταλαβαίνω. Σίγουρα μπορείς να μας ΠΕΙΣ κάτι για το Ζεν»
«Εάν επιμένετε στα λόγια» απάντησε ο Roshi «τότε το Ζεν είναι ένας ελέφαντας που ζευγαρώνει μ’ έναν ψύλλο».
Ο Σοφός άνθρωπος : Η φήμη για έναν Σοφό άνθρωπο που ζούσε σ’ ένα μικρό σπιτάκι στην κορυφή ενός βουνού, εξαπλώθηκε σ’ όλη την επαρχία. Έτσι, ένας χωρικός αποφάσισε να κάνει το δύσκολο ταξίδι στην κορυφή, για να τον συναντήσει. Όταν έφτασε στο σπίτι, είδε έναν γέρο υπηρέτη που τον υποδέχτηκε στην πόρτα. «Θα ήθελα να δω τον Σοφό άνθρωπο» είπε ο χωρικός στον υπηρέτη.
Ο υπηρέτης του χαμογέλασε και τον άφησε να περάσει μέσα. Καθώς προχωρούσαν μέσα στο σπίτι, ο χωρικός κοιτούσε ανυπόμονα γύρω του, αναζητώντας τον Σοφό άνθρωπο. Μα προτού το καταλάβει, έφτασαν στην πίσω πόρτα και ο υπηρέτης τον συνόδευσε έξω. Ο χωρικός σταμάτησε και είπε στον υπηρέτη «μα, θέλω να δω τον Σοφό άνθρωπο!» «Τον είδες» του απάντησε ο γέρος. «Αν δεν γνωρίζεις τι είναι Σοφία, πως θα την αναγνωρίσεις όταν την συναντήσεις; »
Τα Βιβλία και η Φώτιση : Κάποτε έζησε ένας φημισμένος φιλόσοφος, που είχε αφιερωθεί στην μελέτη του Ζεν για πολλά χρόνια. Την ημέρα που τελικά έφτασε στην φώτιση, πήρε όλα του τα βιβλία, τα πήγε στον κήπο του και τα ‘καψε.
Αυτοσυγκέντρωση : Ένας αλαζόνας πρωταθλητής τοξοβολίας, προκάλεσε σε αγώνα έναν δάσκαλο Ζεν, που ήταν γνωστός για τις ικανότητές του στην τοξοβολία. Ο νεαρός πρωταθλητής, έκανε αρχικά επίδειξη ικανοτήτων, χτυπώντας από μεγάλη απόσταση το κέντρο ενός στόχου και μετά χωρίζοντας στα δύο το πρώτο βέλος με ένα δεύτερο. «Ορίστε!» είπε μετά στον δάσκαλο «για να δούμε εάν μπορείς να συναγωνιστείς κάτι τέτοιο!».
Ατάραχος ο δάσκαλος, δεν τράβηξε το τόξο του, παρά ζήτησε από τον νεαρό να τον ακολουθήσει στο βουνό. Περίεργος ο νεαρός, ακολούθησε τον δάσκαλο, μέχρι που έφτασαν μπροστά από ένα βαθύ χάσμα και που τις δύο του πλευρές συνέδεε μια αμφιβόλου ασφάλειας παλιά σχοινένια γέφυρα. Ήρεμα ο δάσκαλος ανέβηκε στην γέφυρα και προχώρησε μέχρι τα μισά της διαδρομής, έχοντας ακριβώς από κάτω του το τεράστιο χάσμα. Εκεί σταμάτησε, τράβηξε το τόξο του, στόχευσε ένα μακρινό δέντρο και έριξε το βέλος, πετυχαίνοντας τον στόχο. Ήρεμα πάλι επέστρεψε εκεί που στεκότανε ο νεαρός και του είπε «σειρά σου». Τρομαγμένος ο νεαρός, αφού κοίταξε πρώτα την άβυσσο από κάτω τους και μετά την ετοιμόρροπη γέφυρα, αρνήθηκε να προσπαθήσει.
«Είσαι πολύ ικανός με το τόξο» του είπε ο δάσκαλος «μα δεν ελέγχεις τον νου, που ελευθερώνει την βολή».
Εγωισμός : Υπήρχε πριν από αιώνες ένας σπουδαίος Υπουργός και Αξιωματούχος της Κίνας. Όμως, παρά την φήμη, τα πλούτη και την δύναμή του στην εξουσία, έτρεφε βαθύ σεβασμό στον πνευματικό του δάσκαλο, που επισκεπτότανε συχνά και στον οποίο πάντα συμπεριφερότανε με ευγένεια και ταπεινότητα. Σε μια από τις επισκέψεις του, ρώτησε τον δάσκαλό του «σεβασμιότατε, τι είναι ο εγωισμός κατά την γνώμη σου;» Αμέσως ο δάσκαλος κοκκίνισε από θυμό και είπε άγρια στον μαθητή του «τι ανόητη ερώτηση είναι αυτή; ». Ο Υπουργός αμέσως πετάχτηκε πάνω ξαφνιασμένος από την αντίδραση του δασκάλου του και φανερά εκνευρισμένος, έτοιμος να βάλει τις φωνές στον δάσκαλο. Τότε ο δάσκαλος τον πρόλαβε χαμογελώντας ήρεμα και του είπε «ΑΥΤΟ, εξοχότατε, είναι εγωισμός».
(ολόκληρη η διδασκαλία του Δον Χουάν Μάτους επικεντρώνεται γύρω απ την εξαφάνιση του εγώ.)
Ποίος και Τι είσαι; Ένας Αυτοκράτορας, κάλεσε έναν φημισμένο Δάσκαλο Ζεν στο παλάτι του, για να του θέσει μερικές ερωτήσεις σχετικά με το ΖΕΝ. «Ποιά είναι η ανώτατη αλήθεια;» Ρώτησε ο Αυτοκράτορας. «Η απόλυτη κενότητα… και ούτε ίχνος αγιοσύνης» απάντησε ο Δάσκαλος. «Εάν δεν υπάρχει αγιότητα» απόρησε ο Αυτοκράτορας «τότε εσύ ποιός και τι είσαι;»
«Δεν ξέρω» απάντησε γαλήνια ο Δάσκαλος.
Θα περάσει : Ένας μαθητής πήγε στον δάσκαλό του και του είπε «δάσκαλε, ο διαλογισμός μου είναι απαίσιος! Μου αποσπάται συνέχεια η προσοχή, τα πόδια μου πονάνε και συχνά με παίρνει ο ύπνος! Είναι απαίσιος!» «Θα περάσει» απάντησε ήρεμα ο δάσκαλος. Περνάει λίγο ο καιρός και ο ίδιος μαθητής λέει στον δάσκαλό του «δάσκαλε, ο διαλογισμός μου τελικά είναι υπέροχος! Τόσο συνειδητός, γαλήνιος και ζωντανός! Υπέροχος!» «Θα περάσει» του ξαναλέει ο δάσκαλος ήρεμα.
Κυνηγώντας δύο λαγούς : Ένας μαθητής των πολεμικών τεχνών, πλησίασε τον δάσκαλό του λέγοντάς του «θα ήθελα να βελτιώσω τις γνώσεις μου στις πολεμικές τέχνες. Γι αυτό, παράλληλα με την μαθητεία μου μαζί σου, θα ήθελα να μαθητεύσω και με άλλον έναν δάσκαλο, διαφορετικού στυλ. Πως σου φαίνεται αυτή η ιδέα;» Ο δάσκαλος απάντησε «ο κυνηγός που κυνηγά δύο λαγούς, τελικά δεν θα πιάσει κανέναν»
Απόλυτη επίγνωση: Μετά από δεκαετή μαθητεία, ο Tenno έφτασε τον βαθμό του δασκάλου Ζεν. Μια βροχερή μέρα, πήγε να επισκεφτεί τον φημισμένο δάσκαλο Nan-in. Καθώς μπήκε μέσα στο σπίτι, ο δάσκαλος τον υποδέχτηκε με μια ερώτηση «άφησες τα ξυλοπάπουτσα και την ομπρέλα σου στην είσοδο;» «Ναι» απάντησε ο Tenno. «Πες μου» συνέχισε ο δάσκαλος «άφησες την ομπρέλα σου αριστερά από τα ξυλοπάπουτσα ή από τα δεξιά;» Ο Tenno δεν γνώριζε την απάντηση και κατάλαβε ότι δεν είχε ακόμα κατακτήσει την απόλυτη επίγνωση. Έτσι, έμεινε στο πλάι του Nan-in ως μαθητής του, για άλλα δέκα χρόνια.
Το δώρο των προσβολών : Κάποτε ζούσε ένας σπουδαίος πολεμιστής. Παρά την προχωρημένη ηλικία του, μπορούσε να νικήσει οποιονδήποτε τον προκαλούσε. Η φήμη του έφτασε πολύ μακριά και πολλοί μαθητές έρχονταν για να μαθητεύσουν πλάι του. Μια μέρα, ένας ασήμαντος πολεμιστής έφτασε στην πόλη, αποφασισμένος να γίνει αυτός που θα νικήσει τον σπουδαίο δάσκαλο. Μαζί με την δύναμή του, είχε το ταλέντο να εντοπίζει τις αδυναμίες του αντιπάλου του. Περίμενε πάντα τον αντίπαλο να κάνει την πρώτη κίνηση, αποκαλύπτοντας έτσι την αδυναμία του, και μετά του επιτιθότανε ανελέητα και με τρομερή ταχύτητα. Κανείς δεν είχε αντέξει μαζί του, πέραν του πρώτου γύρου της μάχης.
Παρά τις συμβουλές των μαθητών του, ο γέρος δάσκαλος δέχτηκε με χαρά την πρόκληση του νεαρού πολεμιστή. Καθώς λοιπόν είχαν λάβει τις θέσεις τους, ο νεαρός πολεμιστής άρχισε να προσβάλλει τον γέρο πολεμιστή, να του πετάει χώμα και να τον φτύνει στο πρόσωπο. Για πολλές ώρες συνέχισε να τον προσβάλλει, με κάθε γνωστή κατάρα και προσβολή. Μα ο γέρος πολεμιστής παρέμενε ατάραχος και ακίνητος, μέχρι που τελικά ο νεαρός πολεμιστής εξουθενώθηκε και αναγνωρίζοντας την ήττα του, έφυγε ντροπιασμένος.
Οι μαθητές του γέρου πολεμιστή, λίγο απογοητευμένοι που δεν έγινε μάχη, μαζεύτηκαν γύρω του και τον ρώτησαν «πως άντεξες τέτοιο εξευτελισμό; Πως κατάφερες να τον διώξεις;» «Εάν κάποιος σου προσφέρει ένα δώρο, κι εσύ αρνηθείς να το δεχτείς» είπε ο δάσκαλος «σε ποιόν ανήκει το δώρο;».
Γνωρίζοντας τα ψάρια: Μια μέρα, ο Chuang Tzu και ο φίλος του έκαναν βόλτα δίπλα στο ποτάμι. «Κοίτα τα ψάρια που κολυμπάνε» είπε ο Chuang Tzu «το διασκεδάζουν» «Δεν είσαι ψάρι» του απάντησε ο φίλος του «άρα δεν μπορείς πραγματικά να ξέρεις ότι το διασκεδάζουν» «Δεν είσαι εγώ» απάντησε ο Chuang Tzu «άρα πως ξέρεις ότι εγώ δεν ξέρω ότι το διασκεδάζουν;»
Το φεγγάρι δεν κλέβεται : Ένας δάσκαλος Ζεν ζούσε μια απλή ζωή σε μια καλύβα, στους πρόποδες ενός βουνού. Ένα βράδυ, καθώς ήταν έξω από την καλύβα, ένας κλέφτης μπήκε μέσα αλλά είδε ότι δεν υπήρχε τίποτα εκεί για να κλέψει. Εκείνη τη στιγμή γύρισε ο δάσκαλος και τον είδε. «Ήρθες από μακριά για να με επισκεφτείς» του είπε «και δεν είναι σωστό να φύγεις με άδεια χέρια. Σε παρακαλώ, πάρε τα ρούχα μου ως δώρο». Ο κλέφτης ξαφνιάστηκε, αλλά άρπαξε τα ρούχα και άρχισε να τρέχει. Ο δάσκαλος απέμεινες γυμνός, να κοιτά το φεγγάρι. «Τον φουκαρά» σκέφτηκε «μακάρι να μπορούσα να του δώσω αυτό το πανέμορφο φεγγάρι».
Η φύση των πραγμάτων: Δύο μοναχοί έπλεναν τις κούπες τους στο ποτάμι, όταν είδαν έναν σκορπιό να πνίγεται. Ο ένας μοναχός, αμέσως τον άρπαξε και τον άφησε δίπλα στην όχθη. Κατά την διάρκεια, ο σκορπιός τον τσίμπησε. Καθώς συνέχισε να πλένει την κούπα του, ο σκορπιός και πάλι έπεσε στο νερό. Ο μοναχός και πάλι τον έσωσε, ενώ ο σκορπιός και πάλι τον τσίμπησε.
Ο άλλος μοναχός τον ρώτησε «αδελφέ μου, γιατί συνεχίζεις να τον σώζεις, αφού το γνωρίζεις ότι είναι στην φύση του σκορπιού να τσιμπάει;» «Διότι είναι στην δική μου φύση να σώζω» απάντησε ο μοναχός.
Όχι άλλες ερωτήσεις: Ένας ψυχίατρος, συνάντησε έναν δάσκαλο Ζεν σε κάποιο κοινωνικό γεγονός. Έτσι, είχε την ευκαιρία να τον ρωτήσει κάτι που καιρό τον απασχολούσε. «Πως ακριβώς βοηθάς τους ανθρώπους;» τον ρώτησε. «Με το να τους φτάνω εκεί που δεν έχουν να κάνουν άλλες ερωτήσεις» απάντησε ο δάσκαλος.
Όχι νεκρός ακόμα : Ο αυτοκράτορας ρώτησε τον δάσκαλο Gudo «τι συμβαίνει σ’ έναν φωτισμένο άνθρωπο, μετά θάνατο;» «Πως να ξέρω;» αποκρίθηκε ο Gudo «Επειδή είσαι δάσκαλος» απάντησε ο Αυτοκράτορας «Μάλιστα μεγαλειότατε» αποκρίθηκε ο Gudo «αλλά όχι νεκρός δάσκαλος!»
Μαθαίνοντας με τον σκληρό τρόπο : Ο γιός ενός ταλαντούχου κλέφτη, ζήτησε από τον πατέρα του να του μάθει την τέχνη του. Ο γέρος κλέφτης συμφώνησε και το ίδιο βράδυ πήρε τον γιό του να διαρρήξουν μαζί ένα μεγάλο σπίτι. Καθώς οι ένοικοι κοιμόνταν, αθόρυβα ο γέρος έβαλε τον γιό του μέσα σ’ ένα δωμάτιο που είχε και μια ντουλάπα με ρούχα. Του είπε να πάει μέσα στην ντουλάπα και να πάρει μερικά ρούχα. Μόλις μπήκε μέσα ο μικρός, ο πατέρας του έκλεισε την πόρτα και τον κλείδωσε μέσα. Μετά, βγήκε από το σπίτι, πήγε στην κεντρική πόρτα, την χτύπησε δυνατά ξυπνώντας τους ένοικους, κι εξαφανίστηκε γρήγορα. Ώρες αργότερα, ο γιός του επέστρεψε σπίτι τους εξουθενωμένος. «Πατέρα, γιατί με κλείδωσες στην ντουλάπα;» ρώτησε θυμωμένος «αν δεν απελπιζόμουν τόσο από τον φόβο μη με πιάσουν, δεν θα κατάφερνα να διαφύγω. Επιστράτευσα όλη μου εφευρετικότητα για να ξεφύγω!» Ο γέρος χαμογέλασε και αποκρίθηκε «γιέ μου, μόλις έλαβες το πρώτο μάθημα της τέχνης των διαρρήξεων»
Το αριστούργημα: Ένας σπουδαίος καλλιγράφος σχεδίαζε μερικά καλλιγραφήματα σε χαρτί ενώ ένας από τους ιδιαίτερα παρατηρητικούς του μαθητές, τον παρακολουθούσε στην εργασία. Όταν ο καλλιγράφος τελείωσε, ζήτησε την γνώμη του μαθητή του, που αμέσως του είπε ότι δεν είναι καλό. Ο δάσκαλος ξαναπροσπάθησε, μα ο μαθητής και πάλι δεν ήταν ευχαριστημένος. Πάλι και πάλι ο καλλιγράφος σχεδίαζε το ίδιο σχέδιο, ενώ ο μαθητής απέρριπτε τα αποτελέσματα. Τελικά, όταν ο μαθητής είχε την προσοχή του αλλού, ο δάσκαλος άρπαξε την ευκαιρία και γρήγορα σχεδίασε αυθόρμητα το σχέδιο. «Ορίστε!» του είπε «αυτό πως σου φαίνεται;» «Αυτό» αποκρίθηκε ενθουσιασμένος ο μαθητής «είναι ένα αριστούργημα!»
Ίσως: Μια Ταοϊστική ιστορία αφηγείται έναν γέρο αγρότη που δούλευε στα χωράφια του πολλά χρόνια. Μια μέρα, το άλογό του το σκάσε. Όταν το έμαθαν οι γείτονες, πήγαν να τον επισκεφτούν.
«Τι ατυχία…» έλεγαν με συμπάθεια.
«Θα δούμε.» απαντούσε ο αγρότης.
Την επόμενη μέρα, το άλογο επέστρεψε, φέρνοντας μαζί του 3 ακόμα άγρια άλογα.
«Τι καλή τύχη!» θαύμασαν οι γείτονες.
«Θα δούμε.» απαντούσε ο αγρότης.
Την επόμενη μέρα, ο γιός του αγρότη προσπάθησε να καβαλήσει ένα από τα άγρια άλογα. Μα έπεσε και έσπασε το πόδι του. Γι άλλη μια φορά οι γείτονες ήρθαν να συμπαρασταθούν.
«Τι ατυχία…» έλεγαν με συμπάθεια.
«Θα δούμε.» απαντούσε ο αγρότης.
Την επόμενη μέρα, στρατιωτικοί ήρθαν στο χωριό και επιστράτευσαν όλους τους νέους, εκτός από τον γιό του αγρότη, επειδή είχε σπασμένο πόδι.
«Τι καλή τύχη!» θαύμασαν οι γείτονες.
«Θα δούμε.» απαντούσε ο αγρότης.
Ο λιθοξόος : Κάποτε ήταν ένας λιθοξόος που δεν ήταν ικανοποιημένος από τον εαυτό του και την ζωή του. Μια μέρα, περνώντας έξω από το σπίτι ενός πλούσιου εμπόρου, κοίταξε μέσα από την ανοιχτή πόρτα και θαύμασε τα όμορφα πράγματα και τους σημαντικούς επισκέπτες. «Πόσο σπουδαίος να είναι αυτός ο έμπορος!» σκέφτηκε με ζήλια και ευχήθηκε να γίνει σαν αυτόν τον έμπορο.
Προς μεγάλη του έκπληξη, αμέσως μεταμορφώθηκε σε έμπορο, απολαμβάνοντας τις πολυτέλειες και την ισχυρή επιρροή, μα και την ζήλια των πιο φτωχών απ’ αυτόν.
Σύντομα, ένας σημαντικός προύχοντας πέρασε από τον δρόμο, που τον μετέφεραν σε σέντια και συνοδευόμενος από στρατιωτικούς. Όλοι, όσο πλούσιοι κι αν ήταν, υποκλίνονταν μπροστά του.
«Πόσο ισχυρός είναι αυτός ο προύχοντας!» σκέφτηκε «εύχομαι να ήμουν προύχοντας!» Αμέσως μεταμορφώθηκε σε ισχυρό προύχοντα, που όλοι φοβούνταν αλλά και μισούσαν. Ήρθε το καλοκαίρι και οι πολύ ζεστές μέρες, κι ο προύχοντας ένιωθε άβολα μέσα στην σέντια του. Κοίταξε ψηλά τον ήλιο και σκέφτηκε «πόσο ισχυρός είναι ο ήλιος! Εύχομαι να ήμουν ο ήλιος!» Αμέσως έγινε ο ήλιος, να λάμπει πάνω από τον κόσμο, να λατρεύεται και να θαυμάζεται από τους ανθρώπους, αλλά και να καταριέται από τους αγρότες -που τους έκαιγε τα σπαρτά- και από τους εργάτες που υπέφεραν κάνοντας την εργασία τους. Μα ξάφνου, ένα μεγάλο μαύρο σύννεφο πέρασε από μπροστά του, εμποδίζοντάς τον να λάμψει παντού πάνω στη γη.
«Πόσο ισχυρό είναι αυτό το σύννεφο!» σκέφτηκε «εύχομαι να ήμουν σύννεφο!» Αμέσως μεταμορφώθηκε σε βαρύ, μαύρο σύννεφο, που πλημμύριζε με το νερό του τα σπαρτά και τα χωρία, κι όλοι το καταριόνταν. Μα σύντομα, κατάλαβε ότι παρασέρνονταν από μια μεγαλύτερη δύναμη, τον άνεμο. «Πόσο ισχυρός είναι ο άνεμος!» σκέφτηκε «εύχομαι να ήμουν ο άνεμος!»
Αμέσως έγινε ο άνεμος, να φυσάει μανιασμένα ξεριζώνοντας δέντρα και καταστρέφοντας τις σκεπές των σπιτιών, κι όλοι να τον καταριόνται. Σύντομα όμως βρέθηκε μπροστά σε έναν θεόρατο βράχο, που δεν μετακινούνταν καθόλου, παρά την δύναμη του ανέμου. «Πόσο ισχυρός είναι αυτός ο βράχος!» σκέφτηκε «εύχομαι να ήμουν βράχος!» Αμέσως έγινε ένας δυνατός, τεράστιος βράχος. Ότι πιο σταθερό πάνω στην γη. Έτσι όπως στεκότανε απολαμβάνοντας την δύναμή του, άκουσε τον ήχο μεταλλικού εργαλείου πάνω στην επιφάνειά του και ένιωσε ν’ αλλάζει η μορφή του.
«Τι μπορεί να είναι πιο ισχυρό από εμένα;» σκέφτηκε. Κοίταξε κάτω χαμηλά, και είδε έναν λιθοξόο.
Ο παράδεισος : Δύο άνθρωποι είχαν χαθεί μέσα στην έρημο για μέρες και κινδύνευαν να πεθάνουν από την δίψα και την ασιτία. Κάποια στιγμή όμως, βρέθηκαν μπροστά σ’ έναν ψηλό τοίχο. Πίσω από τον τοίχο έρχονταν ήχοι νερού που κυλά, πουλιών να τραγουδούν και πάνω από τον τοίχο ξεπρόβαλαν κλωνάρια δέντρων, φορτωμένα με καρπούς. Ο ένας κατάφερε με δυσκολία να σκαρφαλώσει και να περάσει πάνω από τον τοίχο, μέσα στον κήπο. Ο άλλος, έκανε μεταβολή και ξαναμπήκε στην έρημο, ψάχνοντας γι άλλους χαμένους ταξιδιώτες, για να τους βοηθήσει να βρουν τον δρόμο τους στον κήπο.
Η παρούσα στιγμή : Ένας Ιάπωνας πολεμιστής αιχμαλωτίστηκε από τους εχθρούς και φυλακίστηκε. Εκείνη τη νύχτα, δε μπορούσε να κοιμηθεί, φοβούμενος ότι την επόμενη μέρα ίσως να τον ανακρίνουν, θα τον βασανίσουν και τελικά τον εκτελέσουν. Μα, εκείνη τη στιγμή θυμήθηκε τα λόγια του ζεν δασκάλου του: «Το αύριο δεν είναι πραγματικό. Είναι μια ψευδαίσθηση. Η μόνη πραγματικότητα είναι το τώρα». Θυμούμενος αυτά τα λόγια, χαμογέλασε, γαλήνεψε και κοιμήθηκε.
Επιγραμματικά : Η λέξη Ζεν είναι η μετατροπή στη Γιαπωνέζικη γλώσσα του Ινδικού όρου DHYANA, που σημαίνει δυναμικός διαλογισμός ή διαρκής στοχασμός μέσα στην καθημερινότητα. Όταν εισήλθε στην Κίνα αυτή η μη ορθόδοξη (γιατί δεν δίνει σημασία στην μελέτη των ιερών κειμένων) πνευματική Σχολή ο όρος αποδόθηκε σαν Τζαν. Σήμερα το Ζεν συνεχίζει να υπάρχει στην Ιαπωνία και μάλιστα τις τελευταίες δεκαετίες έχει διεισδύσει στη Δύση, επηρεάζοντας βαθιά τον σύγχρονο ψυχαναλυτικό τρόπο σκέψης και αποτελώντας μια σημαντική μέθοδο προσέγγισης του Αληθινού, προσφέροντας έτσι στον στεγνό δυτικό ορθολογισμό μια διέξοδο για την αποκατάσταση της ψυχοσωματικής του ισορροπίας.
Το ΖΕΝ δεν είναι Βουδισμός ούτε καν –ισμός, δεν είναι θρησκεία, αλλά είναι μια στάση ζωής, ΜΕΣΑ στην καθημερινότητα. Ταιριάζει πάρα πολύ με τις διδασκαλίες του Δον Χουάν προς την ομάδα του Κάρλος Καστανέντα και δεν εξαιρούσε καθόλου τις γυναίκες απ αυτήν κάθε άλλο μάλιστα.
το Ζεν λειτουργεί με το υποσυνείδητο και θέλει να διευρύνει το συνειδητό μέρος πέρα από τα στενά του υλικά κι εφήμερα όρια. Για αυτό οι Δάσκαλοι του Ζεν λένε ότι ο μαθητής δεν πρέπει να σκέπτεται με το μυαλό του αν θέλει να καταλάβει το Ζεν. Πρέπει να «σκέπτεται» με την κοιλιά, με το υπογάστριο, δηλ. πρέπει να νιώθει την αλήθεια και όχι να προσπαθεί να την κατανοήσει. Πρέπει να είναι αυθόρμητος, για να μπορεί να μπαίνει στην «φυσική ροή» του Πραγματικού, του Ενός-Παντός. Αυτός είναι ίσως ένας από τους λόγους που κάνουν το Ζεν τόσο δυσνόητο και απρόσιτο στο δυτικό μελετητή, ο οποίος είναι συνηθισμένος σε έναν οριζόντιο και πεζό ορθολογιστικό τρόπο σκέψης. Η μεθοδολογία του Ζεν, περιπλοκότατη μέσα στη φαινομενική της απλότητα, επιτρέπει τη βίωση της Αλήθειας και της Ζωής και όχι την κατανόησή της.
Ο Γιοσού ρώτησε τον Δάσκαλο Νάνσεν: – Ποια είναι η Οδός;
Ο Νάνσεν είπε: – Η καθημερινή ζωή είναι η Οδός.
Ο Γιοσού ξαναρώτησε: – Μπορεί να μελετηθεί;
Ο Νάνσεν είπε: – Αν προσπαθήσεις να τη μελετήσεις θα βρεθείς πολύ μακριά της.
Ο Γιοσού ρώτησε: – Αν δεν την μελετήσω πώς θα καταλάβω ότι είναι η Οδός;
Ο Νάνσεν είπε: – Η Οδός δεν ανήκει στον κόσμο της αντίληψης
ούτε κι ανήκει στον κόσμο της μη αντίληψης.
Η νοητικότητα είναι αυταπάτη και η μη νοητικότητα είναι χωρίς νόημα.
Αν θέλεις να φθάσεις την πραγματική οδό πέρα από κάθε αμφιβολία,
βάλε τον εαυτό σου στην ίδια ελευθερία με τον Ουρανό.
Μην τον ονομάζεις ούτε καλό ούτε όχι καλό.
Αυτό είναι το ΖΕΝ … Είναι;
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
ΔΗΜΟΣΊΕΥΣΗ ΣΧΟΛΊΟΥ
Τα σχόλια στό 07magazine men'sblogspot υπάρχουν για να συνεισφέρουν οι αναγνώστες στο διάλογο. Η ευθύνη των σχολίων είναι (αστική και ποινική) και βαρύνει τους σχολιαστές.